De Partij voor de Vrijheid (PVV) speelde een significante, zij het beperkte, rol in het proces van coalitievorming na de verkiezingen van 2022. Als een partij met een uitgesproken nationalistische en eurosceptische standpunten richt de PVV zich vooral op het vergroten van haar invloed binnen het politieke landschap, maar heeft geen traditioneel coalitiebelang doordat ze niet op zoek is naar regeringsdeelname. **Strategieën:** De PVV heeft zich vooral geconcentreerd op het benadrukken van haar standpunten over immigratie, integratie en nationale soevereiniteit. Tijdens de coalitiebesprekingen bleef de partij vooral een kritische partij die haar eisen en rode lijnen presenteerde, zonder zich nadrukkelijk te willen verbinden aan de coalitie. Ze probeerde haar positie te versterken door haar stem te laten horen als de partij die de scherpe(re) randjes in het politieke debat vertegenwoordigt, zonder daadwerkelijk deel te nemen aan de regeringsvorming. **Samenwerkingspartners:** De partij toonde zich terughoudend in het aangaan van formele coalities met de andere grote partijen. Ze heeft geen formele alliantie gesloten met de coalitievormers, maar haar invloed werd vooral gevoeld als een stem die alternatieven en kritische standpunten aandroeg. In sommige gevallen werd de PVV gevraagd voor informele consultaties, maar ze bleef meestal afzijdig van de formatieonderhandelingen. **Invloed op de vorming van het kabinet:** Hoewel de PVV geen formeel deel uitmaakte van de coalitie, had ze wel invloed op het politieke discours. Haar scherpe standpunten en kritische houding drukten de politieke agenda en dwongen andere partijen om met haar standpunten rekening te houden, vooral op onderwerpen als immigratie en veiligheid. Haar rol was vooral die van een oppositiepartij die de publieke discussie beïnvloedde, zonder dat ze direct betrokken was bij de onderhandelingen over de kabinetsformatie. **Conclusie:** De PVV speelde een strategisch beperkte rol in het coalitievormingsproces na de verkiezingen van 2022. Door haar afzijdige houding en focus op het uitdragen van haar ideologische standpunten, heeft ze haar invloed vooral uitgeoefend via publieke debatten en het vormen van de politieke sfeer, zonder daadwerkelijk deel te nemen aan de regeringsvorming. Hierdoor blijft haar rol vooral die van een invloedrijke oppositiepartij die de politieke agenda mede bepaalt, zonder dat ze formeel betrokken is bij de coalitieonderhandelingen.

De Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders speelde een opmerkelijke maar uiteindelijk beperkte rol in het coalitieproces na de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 (niet 2022, aangezien er in 2022 geen landelijke verkiezingen waren). Hierbij een analyse van hun strategieën, samenwerkingspartners en invloed: **Strategieën van de PVV:** 1. **Verzoeningsretoriek:** Direct na de verkiezingen probeerde Wilders een gematigder imago te tonen door aan te kondigen "voor alle Nederlanders" te willen regeren en enkele controversiële standpunten (zoals de "kopvoddentaks") "in de koelkast" te zetten. 2. **Poging tot verbreding:** De PVV benadrukte thema's als zorg en koopkracht om zich als serieuze regeringspartij te profileren. 3. **Politieke isolatie:** Desondanks bleven fundamentele standpunten over islam, immigratie en de EU onverenigbaar met de meeste partijen. **Samenwerkingspartners:** - **VVD:** Toenmalig premier Mark Rutte sloot samenwerking categorisch uit ("geen eerste keuze"). - **CDA:** Ook het CDA wees deelname aan een kabinet met de PVV af. - **D66 en ChristenUnie:** Links en centrum-links sloten de PVV uit. - **JA21 en FVD:** Enige mogelijke rechtse partners hadden onvoldoende zetels voor een meerderheid. **Invloed op kabinetsvorming:** 1. **Formateur Rolph Luyben** onderzocht in verkennende gesprekken de mogelijkheden, maar constateerde dat geen partij met de PVV wilde regeren. 2. **Indirecte invloed:** De PVV fungeerde als "schietschijf" waarbij andere partijen zich afzetten tegen hun standpunten, wat de vorming van een centrumrechtse coalitie (VVD, CDA, D66, ChristenUnie) vergemakkelijkte. 3. **Politieke marginalisatie:** Ondanks 17 zetels bleef de PVV een permanente oppositiepartij zonder serieuze onderhandelingspositie. Conclusie: De PVV-strategie om regeringsdeelname mogelijk te maken strandde op diepgeworteld wantrouwen en onoverbrugbare ideologische verschillen. Hun voornaamste invloed lag in het definiëren van de grenzen van het politieke speelveld, niet in actieve kabinetsvorming.