Beleidsvoorstel: Verbetering van de Toegankelijkheid van Overheidsdiensten voor Mensen met een Beperking in Nederland Inleiding Het streven naar een inclusieve samenleving vereist dat overheidsdiensten voor iedereen toegankelijk zijn, ongeacht fysieke, digitale of communicatieve beperkingen. Dit beleidsvoorstel richt zich op het verbeteren van de toegankelijkheid van overheidsdiensten in Nederland door concrete maatregelen te formuleren, benodigde regelgeving te versterken, stakeholders te betrekken en duurzame implementatie te waarborgen. 1. Doelstellingen - Verhogen van fysieke, digitale en communicatieve toegankelijkheid van overheidsdiensten. - Waarborgen dat 100% van de overheidsgebouwen en digitale platforms voldoen aan toegankelijkheidsnormen binnen 5 jaar. - Verhogen van het bewustzijn en de kennis over toegankelijkheid onder overheidsmedewerkers en burgers. - Bevorderen van inclusie en gelijke toegang tot overheidsdiensten voor alle inwoners. 2. Concrete Maatregelen A. Fysieke Toegankelijkheid - Modernisering van overheidsgebouwen: volledige implementatie van toegankelijkheidsnormen (bijvoorbeeld rolstoeltoegankelijke ingangen, liftvoorzieningen, aangepaste sanitaire voorzieningen). - Aanstellen van lokale toegankelijkheidscoördinatoren die toezicht houden op de naleving en continu verbeteren. - Introductie van mobiele overheidsloketten voor inwoners met beperkte mobiliteit. B. Digitale Toegankelijkheid - Implementatie van de WCAG 2.1-richtlijnen (Web Content Accessibility Guidelines) voor alle digitale platforms en websites. - Periodieke audits en rapportages over digitale toegankelijkheid. - Ontwikkeling van gebruiksvriendelijke en eenvoudige digitale diensten, inclusief spraakgestuurde opties en gebarenbediening. - Training van ontwikkelaars en beleidsmedewerkers over digitale toegankelijkheid. C. Communicatieve Toegankelijkheid - Gebruik van eenvoudige taal, pictogrammen en gebarentaal in communicatie-uitingen. - Inzet van tolken en gebarentolken bij publieke diensten en evenementen. - Digitalisering van informatie in braille en grote letters. - Opzetten van een centrale communicatiehub voor vragen en ondersteuning van mensen met beperkingen. 3. Wet- en Regelgeving - Versterken van de Wet gelijke behandeling en de Wet gelijke toegang tot overheidsdiensten. - Verplichting voor alle overheidsinstanties om jaarlijks rapportages te publiceren over hun toegankelijkheidsmaatregelen. - Introduceren van sancties bij niet-naleving van toegankelijkheidsnormen. - Harmonisatie van nationale en Europese regelgeving op het gebied van toegankelijkheid. 4. Betrokken Stakeholders - Overheidsinstanties (lokale, provinciale en nationale niveaus) - Mensen met een beperking en belangenorganisaties (bijvoorbeeld Ieder(in), Per Saldo) - Architecten, bouwbedrijven en IT-bedrijven - Gemeentelijke toegankelijkheidscoördinatoren - Onderwijs- en trainingsinstituten - Politiek en beleidsmakers - Media en publieke voorlichters 5. Implementatiestappen - Fase 1: Inventarisatie en planning (jaar 1) - Opstellen van een nationale toegankelijkheidskaart - Formuleren van normen en richtlijnen - Fase 2: Pilotprojecten en bewustwording (jaar 2-3) - Pilotlocaties voor fysieke en digitale toegankelijkheid - Trainingen en workshops voor medewerkers - Fase 3: Uitrol en monitoring (jaar 4-5) - Gecoördineerde implementatie - Rapportages en evaluaties - Bijstellen van beleid op basis van feedback 6. Meetbare Doelstellingen - 90% van overheidsgebouwen voldoen aan toegankelijkheidsnormen binnen 3 jaar. - 100% van de digitale platforms voldoen aan WCAG 2.1 binnen 4 jaar. - 80% van overheidsmedewerkers getraind in toegankelijkheidsmaatregelen binnen 2 jaar. - Toename van tevredenheidsscores onder mensen met een beperking over overheidsdiensten met minimaal 20% binnen 3 jaar. 7. Financieringsmechanismen - Toewijzing van subsidies en budgetten vanuit het Rijk en lokale overheden. - Europese fondsen voor inclusie en digitale innovatie. - Publiek-private samenwerkingen met bedrijven gespecialiseerd in toegankelijkheidsoplossingen. - Incentives voor overheidsorganisaties die voortrekkersrol nemen. 8. Bewustwordingsprogramma's - Campagnes gericht op bewustwording en educatie over toegankelijkheid. - Workshops en trainingen voor overheidsmedewerkers en het publiek. - Betrekken van mensen met een beperking bij beleidsontwikkeling en evaluatie. - Publicatie van successen en goede praktijken om het belang te onderstrepen. 9. Bijdrage aan een Inclusievere Samenleving - Versterking van gelijke kansen en participatie voor mensen met een beperking. - Vermindering van barrières die sociale uitsluiting veroorzaken. - Stimulering van een cultuur van inclusie binnen overheidsdiensten en samenleving. - Toename van vertrouwen in overheidsdiensten en betrokkenheid van alle burgers. Conclusie Door gerichte maatregelen op fysiek, digitaal en communicatief vlak te combineren met sterke regelgeving, betrokken stakeholders en heldere doelen, kan Nederland een voorbeeld worden op het gebied van toegankelijke overheidsdiensten. Dit bevordert niet alleen gelijke rechten en kansen, maar draagt bij aan een samenleving waarin iedereen volledig kan participeren.

Zeker, hier is een uitgebreid beleidsvoorstel voor het verbeteren van de toegankelijkheid van overheidsdiensten voor mensen met een beperking in Nederland. --- ### **Beleidsvoorstel: Naar een Toegankelijker Nederland – Verbetering van Overheidsdiensten voor Mensen met een Beperking** **1. Inleiding** Nederland heeft de ambitie om een inclusieve samenleving te zijn, waarin iedereen volwaardig kan meedoen. Toegankelijkheid van overheidsdiensten is een fundamentele voorwaarde om deze ambitie te verwezenlijken. Dit voorstel beoogt een alomvattende, systematische aanpak om fysieke, digitale en communicatieve drempels weg te nemen, zodat de meer dan 2 miljoen Nederlanders met een beperking zelfstandig en gelijkwaardig gebruik kunnen maken van diensten van de overheid. **2. Visie en Uitgangspunten** **Visie:** Alle overheidsdiensten in Nederland zijn voor 2030 volledig toegankelijk, volgens het principe "Nothing About Us Without Us". **Uitgangspunten:** * **Universal Design:** Ontwerp diensten, gebouwen en informatie vanaf het begin voor iedereen. * **Mensgerichtheid:** Stem diensten af op de behoeften van de gebruiker. * **Wederzijds Toezicht:** Mensen met een beperking zijn actief betrokken bij de ontwikkeling, monitoring en evaluatie. * **Proactieve Verplichting:** Toegankelijkheid is een verplichting, geen vrijblijvende inspanning. **3. Concrete Maatregelen** **A. Fysieke Toegankelijkheid** * **Rolstoeltoegankelijkheid:** Alle (semi-)publieke gebouwen (gemeentehuizen, UWV-kantoren, bibliotheken) moeten voldoen aan het Bouwbesluit én de aanvullende richtlijnen van het Accessible Icon Project NL. * **Rust- en Adviespunten:** Creëer in elk gebouw laagdrempelige, prikkelarme rustruimtes. * **Toegankelijke Sanitaire Voorzieningen:** Elk gebouw moet minstens één volledig toegankelijk, hygiënisch en goed onderhouden toilet hebben. * **Auditieve Ondersteuning:** Installatie van inductielussen bij alle balies en in vergaderzalen. * **Visuele Ondersteuning:** Duidelijke, hoogcontrast bewegwijzering, reliëftegels op de vloer en tastbare plattegronden. **B. Digitale Toegankelijkheid** * **Voldoen aan WCAG 2.1 AA:** Alle websites en apps van de (semi-)overheid moeten voldoen aan dit internationale toegankelijkheidsniveau. Dit wordt gecontroleerd via periodieke, onafhankelijke audits. * **Toegankelijke Documenten:** Alle PDF's, formulieren en andere digitale documenten worden standaard toegankelijk aangeleverd (getagd, met alt-teksten voor afbeeldingen). * **Alternatieve Toegang:** Implementatie van een landelijk, gratis telefoonnummer voor het opvragen van informatie in alternatieve formaten (bijv. braille, grote letters, voorleesversie). * **Digitale Inclusie:** Gratis digitale vaardighedentrainingen voor mensen met een beperking in bibliotheken en community centers. **C. Communicatieve Toegankelijkheid** * **Verplichte Gebarentolk:** Elke overheidsinstantie biedt bij afspraken en openbare bijeenkomsten gratis een gebarentolk (NGT of NmG) aan. * **Begrijpelijke Taal:** Alle officiële communicatie (brieven, websites, brochures) wordt geschreven in duidelijke taal (niveau B1). Waar nodig worden pictogrammen en eenvoudige visuals gebruikt. * **Training Personeel:** Verplichte training voor alle frontoffice-medewerkers in het herkennen van en communiceren met mensen met diverse beperkingen (verstandelijk, auditief, visueel, autisme). * **Keuze in Communicatiekanaal:** Burgers kunnen kiezen hoe zij geholpen willen worden: digitaal, telefonisch, per brief of face-to-face, zonder hiervoor gestraft te worden met vertraging of extra kosten. **4. Benodigde Wet- en Regelgeving** * **Aanpassing van de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (Wgbh/cz):** Verplicht de overheid tot het bereiken van volledige toegankelijkheid volgens een vast tijdspad (2030) en introduceert een "doelbereikingsplicht". * **Invoering Toegankelijkheidswet Overheid:** Een nieuwe, overkoepelende wet die alle bestaande verplichtingen (o.a. uit het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid) samenbrengt, aanscherpt en uitbreidt naar alle overheidslagen en -diensten. * **Versterking Handhavingsmechanisme:** Geef het College voor de Rechten van de Mens de bevoegdheid om bindende orders en boetes op te leggen bij niet-naleving. **5. Betrokken Stakeholders** * **Belangenorganisaties:** Ieder(in), CG-Raad, Oogvereniging, FNV Jongeren, MIND. * **Overheden:** Rijksoverheid (BZK, VWS), gemeenten, provincies, waterschappen. * **Uitvoeringsorganisaties:** UWV, SVB, Belastingdienst, CJ's. * **Onderwijs- en Kennisinstellingen:** Hogescholen, universiteiten (voor onderzoek en curriculum-ontwikkeling). * **Ervaringsdeskundigen:** Mensen met diverse beperkingen, via panels en coproductie-sessies. **6. Implementatiestappen (Tijdsplanning)** * **Fase 1: Voorbereiding (2024):** Formele vaststelling wetgeving. Oprichten programmabureau. Opstellen gedetailleerde uitvoeringsagenda per overheidslaag. * **Fase 2: Inventarisatie en Planvorming (2025):** Uitvoeren van nulmetingen (fysiek, digitaal, communicatief) bij alle overheidsinstanties. Opstellen verbeterplannen per instantie. * **Fase 3: Uitvoering en Verbetering (2026-2029):** Gefaseerde verbouwingen, digitale herinrichtingen en trainingen. Continue monitoring en bijsturing. * **Fase 4: Borging en Evaluatie (2030+):** Vaststellen van onderhouds- en controlecyclussen. Periodieke herijking van de normen. **7. Meetbare Doelstellingen (KPI's)** * **Fysiek:** 100% van de gemeentehuizen en UWV-kantoren voldoet aan de toegankelijkheidsnormen voor 2028. * **Digitaal:** 100% van de overheidswebsites scoort ≥ 95% in een jaarlijkse WCAG-audit voor 2027. * **Communicatief:** ≥ 90% van de klanten beoordeelt de communicatie met de overheid als "begrijpelijk" en "toegankelijk" in de Nationale Burgerpeiling. * **Algemeen:** Het aantal klachten over ontoegankelijkheid bij het College voor de Rechten van de Mens daalt met 75% in 2030 ten opzichte van 2024. **8. Financieringsmechanismen** * **Rijksinvestering:** Een eenmalig investeringsfonds van € 500 miljoen, beschikbaar gesteld door het Rijk voor grootschalige verbouwingen en digitale transformatie. * **Gemeentefonds:** Structurele verhoging van het Gemeentefonds voor de doorlopende kosten van onderhoud, training en dienstverlening. * **Toegankelijkheidsfonds:** Oprichten van een fonds, gevoed door een heffing op niet-toegankelijke (semi-)publieke projecten, voor kleine, innovatieve toegankelijkheidsprojecten. * **Europese Fondsen:** Actief aanvragen van subsidies vanuit EU-programma's zoals ESF+ en het Digital Europe Programme. **9. Bewustwordingsprogramma's** * **Nationale Campagne:** Een langlopende, landelijke campagne "Toegankelijkheid is van Iedereen" met ervaringsverhalen en uitleg over rechten en diensten. * **Ambassadeursnetwerk:** Oprichten van een netwerk van ervaringsdeskundigen die voorlichting geven aan gemeenten en instellingen. * **Prijzen en Erkenning:** Jaarlijkse uitreiking van de "Toegankelijkheidsprijs" aan de meest inclusieve gemeente of overheidsdienst. * **Onderwijs:** Integratie van het thema toegankelijkheid en inclusie in de curricula van relevante MBO- en HBO-opleidingen (o.a. Bestuurskunde, ICT, Bouwkunde). **10. Bijdrage aan een Inclusievere Samenleving** Dit beleid is een cruciale katalysator voor een bredere inclusie-agenda. Door overheidsdiensten toegankelijk te maken, wordt een krachtig signaal afgegeven aan de hele samenleving. Het: * **Bevordert Gelijke Kansen:** Iedereen kan zelfstandig zijn rechten uitoefenen en plichten nakomen. * **Versterkt Zelfredzaamheid en Waardigheid:** Mensen zijn niet langer afhankelijk van derden voor essentiële zaken. * **Stimuleert Innovatie:** De vraag naar toegankelijke oplossingen drijft technologische en dienstverlenende innovatie. * **Creëert een Cultuurverandering:** Toegankelijkheid wordt de norm, niet de uitzondering, wat leidt tot meer begrip en solidariteit in de hele maatschappij. **11. Conclusie** De implementatie van dit beleidsvoorstel vraagt om een forse, gecoördineerde inspanning van alle overheidslagen. De investering is significant, maar de opbrengst – een samenleving waarin niemand wordt uitgesloten – is onmetelijk. Laten we de handen ineenslaan en van Nederland een internationaal gidsland voor toegankelijkheid maken.