Uitgebreid Plan voor de Transformatie van Stedelijke Voedselsystemen in Amsterdam Inleiding Dit plan richt zich op het maken van Amsterdam een duurzamer en veerkrachtiger stedelijk voedselsysteem, voorbereid op de uitdagingen van klimaatverandering. Door strategisch in te zetten op lokale voedselproductie, vermindering van voedselverspilling, versterking van voedselzekerheid en gemeenschapsbetrokkenheid, wordt een duurzame voedingsinfrastructuur opgebouwd die langdurig effect sorteert. 1. Doelstellingen - Verhogen van lokale voedselproductie met minimaal 30% binnen 10 jaar - Verminderen van voedselverspilling met 50% binnen 5 jaar - Verbeteren van voedselzekerheid voor kwetsbare groepen - Stimulerende gemeenschapsinitiatieven en participatie 2. Strategische Benaderingen A. Bevorderen van Lokale Voedselproductie - **Stedelijke Landbouw en Verticale Tuinen** - Creëren van 'groeilocaties' op daken, gevels en ongebruikte stadsgebieden - Subsidies en belastingvoordelen voor initiatieven in stadslandbouw - Pilotprojecten voor verticale landbouw in wijken met beperkte ruimte - **Gemeenschappelijke Tuinen en Permacultuur** - Uitbreiding van bestaande gemeenschappelijke tuinen - Educatieve programma's over duurzame tuinieren en permacultuur - Betrekken van scholen en wijkcentra B. Verminderen van Voedselverspilling - **Bewustwordingscampagnes** - Educatie over voedselbewaring en planning - **Innovatieve Technologieën** - Implementatie van apps voor voedselplanning en -deling - Oprichten van voedselbanken en ruilplatforms - **Samenwerking met Horeca en Detailhandel** - Donatieprogramma's voor overschotten - Bevorderen van 'upcycling' van voedselafval C. Verbeteren van Voedselzekerheid - **Lokale Voedselcoöperaties** - Faciliteren van coöperaties voor betaalbare, lokaal geproduceerde voeding - **Voedselhubs en -markten** - Opzetten van centrale marktplaatsen voor korte ketens - **Ondersteuning voor Kwetsbare Groepen** - Voedselprogramma's gekoppeld aan sociale diensten - Mobile food pantries in achtergestelde wijken D. Gemeenschapsbetrokkenheid en Participatie - **Participatieve Planning** - Organiseren van burgerfora en workshops - **Educatie en Bewustwording** - Schoolprogramma's over duurzame voeding - **Samenwerking met NGO's en Bedrijven** - Partnerschappen voor financiering en expertise 3. Praktische Stappen - **Kortetermijn (1-2 jaar):** - Inventarisatie van beschikbare ruimte en initiatieven - Lancering bewustwordingscampagnes - Start van pilotprojecten voor stedelijke landbouw - **Middellangetermijn (3-5 jaar):** - Uitbreiding van lokale voedselproductie en gemeenschappelijke tuinen - Opzetten van voedselhubs en -markten - Implementatie van technologieën ter vermindering van verspilling - **Lange termijn (6-10 jaar):** - Integratie van voedselsystemen in stadsplanning - Monitoring en evaluatie van impact - Continuerende betrokkenheid en educatie 4. Mogelijke Uitdagingen - Ruimtegebrek en hoge vastgoedprijzen - Financiering en investeringsbereidheid - Betrokkenheid van burgers en belanghebbenden - Klimaatgerelateerde risico's (overstromingen, hitte) 5. Meetbare Resultaten - Toename in hectare stedelijke landbouw en verticale tuinen - Vermindering voedselverspillingpercentages - Groei van lokale voedselproductie in tonnen - Participatiegraan in gemeenschapsinitiatieven - Verbeteringen in voedselzekerheidsscores onder kwetsbare groepen 6. Duurzaamheid en Langdurig Succes - Integratie van het plan in stedelijke beleidskaders - Continue monitoring en rapportage - Aanpassen van strategieën op basis van resultaten en feedback - Betrekken van alle belanghebbenden voor duurzame betrokkenheid Conclusie Door een holistische aanpak te combineren met innovatieve technologieën en gemeenschapsgerichte initiatieven, kan Amsterdam haar stedelijke voedselsystemen transformeren tot een duurzamer en veerkrachtiger model dat bestand is tegen klimaatverandering. Permanente betrokkenheid, educatie en beleidsondersteuning zijn cruciaal voor het succes op lange termijn.

Zeker, hier is een uitgebreid actieplan voor het transformeren van Amsterdamse voedselsystemen naar een duurzaam en klimaatbestendig model. ### **Visiestatement:** Amsterdam transformeert in 2030 tot een voorbeeldstad waar een lokaal, rechtvaardig en circulair voedselsysteem zorgt voor gezonde voeding voor alle inwoners, minimale ecologische impact, maximale veerkracht tegen klimaatverandering en een sterke, betrokken gemeenschap. --- ### **Uitgebreid Actieplan: "Voedselvisie Amsterdam 2030"** #### **Pijler 1: Bevorderen van Lokale en Stedelijke Voedselproductie** **Doel:** 25% van de verse groente- en fruitconsumptie in Amsterdam lokaal (binnen regio Amsterdam) geproduceerd tegen 2030. **Praktische Stappen:** 1. **Ontwikkelen van een Stadslandbouw Netwerk:** * **Daklandbouw:** Creëer een subsidiefonds en een expertiseteam om eigenaren van grote daken (van kantoren, supermarkten, parkeergarages) te ondersteunen bij de aanleg van commerciële dakkassen en -moestuinen. * **Braakliggende Terreinen ("Temporair Beheer"):** Ontwikkel een digitaal platform waar eigenaren van braakliggende terreinen deze voor 5-10 jaar kunnen aanbieden aan stadsboeren tegen een symbolische vergoeding. * **Verticale Landbouw:** Faciliteer proefprojecten in samenwerking met kennisinstellingen (HvA, WUR) voor energie-efficiënte verticale farms in leegstaande panden, gericht op bladgroenten en kruiden. * **Voedsellandschap Parken:** Wijs in grote parken (bijv. Amsterdamse Bos, Rembrandtpark) zones aan voor voedselbossen en eetbare landschappen, beheerd door professionele boeren in samenwerking met vrijwilligers. 2. **Ondersteunen van Gemeenschapstuinen:** * **"Tuinmatch" Platform:** Een centraal online punt waar inwoners een plek kunnen zoeken om te tuinieren en waar grond beschikbaar wordt gesteld. * **Stadsbrede Toolkit:** Een kant-en-klare toolkit met vergunningvoorbeelden, bouwtekeningen voor compostbakken, teeltplannen en een lijst met toegestane gewasbescherming. * **Buurtcompostering:** Installeer gemeenschappelijke composteerhopen in elke wijk, gekoppeld aan de gemeenschapstuinen, om groenafval lokaal te verwerken. **Potentiële Uitdagingen:** * **Grondprijzen en -beschikbaarheid:** Hoge druk op stedelijke ruimte. * **Regelgeving:** Bestemmingsplannen en bouwvoorschriften zijn niet altijd ingericht op stadslandbouw. * **Kosten:** Initiële investeringen in dakversteviging en verticale farms zijn hoog. **Meetbare Resultaten:** * Aantal m² nieuw gerealiseerde professionele stadslandbouw. * Aantal nieuwe gemeenschapstuinen en actieve deelnemers. * Kilogram voedsel geproduceerd binnen de stadsgrenzen. * Percentage Amsterdammers dat binnen 500 meter van een gemeenschapstuin of eetbaar landschap woont. --- #### **Pijler 2: Verminderen van Voedselverspilling** **Doel:** 50% reductie in voedselverspilling (t.o.v. 2022) in de hele Amsterdamse keten tegen 2030. **Praktische Stappen:** 1. **Voedselverspillingsvrije Stadshubs:** * Oprichten van wijkhubs waar supermarkten, horeca en cateraars onverkoopbaar maar eetbaar voedsel kunnen aanleveren. * Dit voedsel wordt gesorteerd en herverpakt voor distributie naar voedselbanken, sociale instellingen en tegen een kleine vergoeding naar inwoners met een smalle beurs (bijv. via apps zoals Too Good To Go). * Oneetbaar voedsel gaat naar lokale composteerfaciliteiten of biogasinstallaties. 2. **Ondersteuning voor Bedrijven:** * Een "Verspillingsvrij Keurmerk" voor Amsterdamse horeca en supermarkten die aantoonbare stappen zetten. * Gratis audits aanbieden voor mkb-bedrijven om verspilling in kaart te brengen en te reduceren. 3. **Bewustwordingscampagnes voor Inwoners:** * "Kliekipedia Amsterdam": Een lokaal platform met recepten voor kliekjes, bewaartips voor producten en een agenda voor kookworkshops "Koken met Restjes". * Promotie van "lelijke" groenten en fruit in supermarkten en via groente-abonnementen. **Potentiële Uitdagingen:** * **Logistiek:** Coördineren van inzameling en distributie is complex. * **Aansprakelijkheid:** Bedrijven vrezen aansprakelijkheid bij het weggeven van voedsel. * **Gedragsverandering:** Consumenten gewoontes zijn moeilijk te veranderen. **Meetbare Resultaten:** * Tonnen voedsel gered van vernietiging via de stadshubs. * Aantal aangesloten bedrijven bij het Verspillingsvrij Keurmerk. * Vermindering van de hoeveelheid GFT-afval in de grijze container (gemeten via afvalanalyses). --- #### **Pijler 3: Verbeteren van Voedselzekerheid voor Iedereen** **Doel:** Geen enkel huishouden in Amsterdam hoeft zich structurele zorgen te maken over toegang tot gezond voedsel in 2030. **Praktische Stappen:** 1. **"Voedselverbonden" in Kwetsbare Wijken:** * Creëer in elke stadsdeel een fysieke hub (bijv. in een buurthuis) die fungeert als combinatie van voedselbank, sociaal restaurant, kookcursuslocatie en uitgiftepunt voor lokale groenten. * Werk samen met diëtisten en sociaal werkers om voorlichting over gezonde voeding te integreren. 2. **Stadspas als Sleutel tot Gezond Voedsel:** * Verbreed de Stadspas: Laat deze niet alleen gelden voor voedselbanken, maar ook voor korting op groente-abonnementen van stadsboeren, deelname aan kookworkshops en aankopen bij specifieke boerenmarkten. 3. **Gezonde Schoolomgevingen:** * Verbied de verkoop van sterk bewerkte producten en frisdranken in en rondom schoolkantines. * Faciliteer schoolmoestuinen en lesprogramma's over voeding, gekoppeld aan de stadslandbouwprojecten. **Potentiële Uitdagingen:** * **Stigmatisering:** Het vermijden van een gevoel van afhankelijkheid. * **Financiering:** Structurele financiering voor de "Voedselverbonden". * **Coördinatie:** Intensieve samenwerking vereist tussen gemeente, welzijnsorganisaties en zorginstanties. **Meetbare Resultaten:** * Aantal mensen dat gebruikmaakt van de "Voedselverbonden". * Toename in het gebruik van de Stadspas voor gezonde voedselinitiatieven. * Meting van voedselonzekerheid onder Amsterdammers (via periodieke enquêtes). --- #### **Pijler 4: Ondersteunen van Gemeenschapsbetrokkenheid en Educatie** **Doel:** Een actieve en betrokken gemeenschap waar voedsel een verbindende rol speelt. **Praktische Stappen:** 1. **Jaarlijks "Oogstfestival":** * Een groot, centraal festival waar stadsboeren, gemeenschapstuinen, voedselcoöperaties en duurzame voedselproducenten zich presenteren. Met proeverijen, workshops en lezingen. 2. **"Voedselambassadeurs" Programma:** * Train en faciliteer een netwerk van vrijwilligers uit alle wijken om als aanjager te fungeren voor lokale voedselinitiatieven. 3. **Educatie in het Curriculum:** * "Voedsel" als vast onderdeel in het lesprogramma van basisscholen, inclusief bezoeken aan boerderijen, stadslandbouwprojecten en kooklessen. **Potentiële Uitdagingen:** * **Borging:** Zorgen voor langdurige betrokkenheid van vrijwilligers. * **Bereik:** Het bereiken van alle lagen van de bevolking, niet alleen de reeds gemotiveerden. **Meetbare Resultaten:** * Aantal bezoekers aan het Oogstfestival. * Aantal actieve Voedselambassadeurs. * Aantal scholen met een structureel voedseleducatieprogramma. --- ### **Overkoepelende Uitvoering & Borging** * **Regieorgaan:** Oprichten van een "Programmabureau Voedselvisie" met vertegenwoordigers van de gemeente, kennisinstellingen, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. * **Financiering:** Combineren van gemeentebudgetten, nationale en EU-subsidies (Green Deal), en private investeringen (bijv. via impactfondsen). * **Monitoring:** Ontwikkelen van een "Voedseldashboard" voor Amsterdam, waar alle bovenstaande meetbare resultaten real-time inzichtelijk zijn voor bestuurders en inwoners. * **Wet- en Regelgeving:** Actief herzien van gemeentelijke verordeningen om stadslandbouw, circulaire initiatieven en korte ketens te faciliteren. Dit plan biedt een robuust kader om het voedselsysteem van Amsterdam fundamenteel te verduurzamen en toekomstbestendig te maken, met een duidelijke focus op actie, samenwerking en meetbaar resultaat.