Natuurlijk! Hier is een uitgebreide alfabetische woordenlijst (glossary) over neurowetenschappen, gericht op bachelorstudenten: 1. Axon Definitie: Het lange uitloper van een neuron die elektrische signalen van de cellichaam naar andere neuronen, spieren of klieren transporteert. Voorbeeld: Het axon van een motorisch neuron stuurt signalen naar spieren om beweging te activeren. 2. Basale ganglia Definitie: Een groep structuren in de hersenen die betrokken zijn bij het controleren van bewegingen en het leren van vaardigheden. Voorbeeld: Schade aan de basale ganglia kan leiden tot Parkinson- of OCD-symptomen. 3. Cerebrospinale vloeistof (CSF) Definitie: De vloeistof die de hersenen en het ruggenmerg omgeeft, beschermt en voedingsstoffen levert. Voorbeeld: Een verstoring in de circulatie van CSF kan leiden tot hydrocefalus. 4. Dendriet Definitie: Een vertakte uitloper van een neuron die signalen ontvangt van andere neuronen. Voorbeeld: Dendrieten ontvangen neurotransmitters die de neuron stimuleren of remmen. 5. EEG (Elektro-encefalografie) Definitie: Een techniek die de elektrische activiteit van de hersenen meet via elektroden op de hoofdhuid. Voorbeeld: EEG wordt gebruikt om epilepsie te diagnosticeren. 6. Frontale kwab Definitie: Een hersenkwab aan de voorkant die betrokken is bij planning, besluitvorming en gedrag. Voorbeeld: Bij schade aan de frontale kwab kunnen impulsiviteit en problemen met plannen ontstaan. 7. Glia (gliacellen) Definitie: Steuncellen in de hersenen die neuronen ondersteunen, beschermen en isoleren. Voorbeeld: Astrocyten, een type glia, helpen bij het reguleren van de neurotransmitterbalans. 8. Herinnering (Memory) Definitie: Het proces van het coderen, opslaan en ophalen van informatie in de hersenen. Voorbeeld: Het hippocampus speelt een centrale rol bij het vormen van nieuwe herinneringen. 9. Hypothalamus Definitie: Een hersenstructuur die betrokken is bij het reguleren van hormonale functies, honger, dorst en lichaamstemperatuur. Voorbeeld: Het hypothalamus reguleert de slaap-waakcyclus. 10. Ionkanalen Definitie: Proteïnen in de celmembraan die ionen laten passeren, essentieel voor het genereren van elektrische signalen. Voorbeeld: Na+ kanalen openen bij depolarisatie van de neuronale membraan. 11. Limbisch systeem Definitie: Een groep structuren betrokken bij emoties, geheugen en motivatie. Voorbeeld: De amygdala speelt een belangrijke rol bij het verwerken van angst. 12. Neurotransmitter Definitie: Chemische stoffen die signalen tussen neuronen overbrengen door binding aan receptoren. Voorbeeld: Serotonine beïnvloedt stemming en slaap. 13. Neuron Definitie: Een gespecialiseerde zenuwcel die elektrische en chemische signalen verzendt. Voorbeeld: Spiercontracties worden aangestuurd door motorneuronen. 14. Plasticiteit Definitie: Het vermogen van de hersenen om zich aan te passen door nieuwe verbindingen te vormen of bestaande te veranderen. Voorbeeld: Tijdens leren neemt de synaptische verbinding toe, wat plasticiteit illustreert. 15. Prefrontale cortex Definitie: Het voorste deel van de frontale kwab, betrokken bij hogere cognitieve functies zoals redeneren en impulscontrole. Voorbeeld: Bij ADHD is deze regio vaak onderontwikkeld. 16. Synaps Definitie: De contactplaats tussen twee neuronen waar neurotransmitters worden vrijgegeven. Voorbeeld: Een synaps tussen een sensorisch neuron en een motorisch neuron regelt spierbewegingen. 17. Synaptische transmissie Definitie: Het proces waarbij een neurale impulse wordt overgedragen via de synaps door neurotransmitters. Voorbeeld: Tijdens een reflex wordt de transmissie snel en automatisch uitgevoerd. 18. Thalamus Definitie: Een hersenstructuur die als schakelstation dient voor sensorische informatie naar de cortex. Voorbeeld: De thalamus filtert en verdeelt zintuiglijke signalen. 19. Vakgebied (Specialisatie) Definitie: Het deel van de hersenen dat specifiek betrokken is bij bepaalde functies zoals taal of beweging. Voorbeeld: Broca’s gebied is gespecialiseerd in spraakproductie. 20. Vervolg: Definitie: Het proces van het versterken of wijzigen van synaptische verbindingen na herhaalde stimulatie, wat bijdraagt aan leren en geheugen. Voorbeeld: Long-term potentiation (LTP) is een mechanisme van synaptische versterking. 21. Witte stof Definitie: Het deel van de hersenen dat bestaat uit myelinescheden rond axonen, essentieel voor snelle signaaloverdracht. Voorbeeld: De witte stof verbindt verschillende hersendelen met elkaar. 22. Zenuwstelsel Definitie: Het netwerk van zenuwen en structuren dat informatie door het lichaam transporteert. Voorbeeld: Het perifere zenuwstelsel verbindt het centrale zenuwstelsel met de ledematen. 23. Cortex Definitie: De buitenste laag van de hersenen, betrokken bij hogere functies zoals denken, waarneming en bewustzijn. Voorbeeld: De visuele cortex in de occipitale kwab verwerkt visuele informatie. 24. Neuroplasticiteit Definitie: Het vermogen van de hersenen om zich aan te passen, bijvoorbeeld na letsel of tijdens leren. Voorbeeld: Na een beroerte kunnen sommige functies worden herwonnen door neuroplasticiteit. 25. Ventriculaire systeem Definitie: Een netwerk van holten (ventrikels) in de hersenen die cerebrospinale vloeistof bevatten. Voorbeeld: Verstopping van de ventrikels kan leiden tot verhoogde druk in de hersenen. Ik hoop dat dit je studie helpt!

Zeker, hier is een uitgebreide Engelstalige woordenlijst voor het vakgebied neurowetenschappen, speciaal samengesteld voor bachelorstudenten. De termen zijn alfabetisch geordend en voorzien van duidelijke definities en voorbeelden. --- ### **Glossarium Neurowetenschappen** **A** * **Actiepotentiaal** * **Definitie:** Een snelle, kortdurende elektrische puls die langs de axon van een neuron reist. Het is het fundamentele signaal dat neuronen gebruiken om informatie over lange afstanden door het zenuwstelsel te sturen. * **Voorbeeld:** Wanneer je je vinger aan een hete pan brandt, genereren sensorische neuronen in je vinger een actiepotentiaal die naar je ruggengraat en hersenen reist. **B** * **Bloed-hersenbarrière** * **Definitie:** Een gespecialiseerde barrière gevormd door endotheelcellen in de hersenhaarvaten. Deze barrière beschermt de hersenen tegen schadelijke stoffen in het bloed en houdt de homeostase van de hersenomgeving in stand. * **Voorbeeld:** Veel medicijnen, zoals antibiotica voor een herseninfectie, kunnen deze barrière niet passeren, wat de behandeling bemoeilijkt. **C** * **Cerebrale cortex** * **Definitie:** De buitenste laag grijze stof van de grote hersenen (cerebrum), verantwoordelijk voor hogere cognitieve functies zoals bewustzijn, denken, geheugen, aandacht en perceptie. * **Voorbeeld:** De visuele cortex, gelegen in de occipitale kwab, is het deel van de cerebrale cortex dat visuele informatie verwerkt. **D** * **Dendriet** * **Definitie:** De vertakte uitlopers van een neuron die voornamelijk gespecialiseerd zijn in het ontvangen van chemische signalen van andere neuronen via synapsen. * **Voorbeeld:** Hoe meer dendrieten en vertakkingen (dendritische spines) een neuron heeft, hoe meer input het kan ontvangen. **E** * **Elektro-encefalografie (EEG)** * **Definitie:** Een niet-invasieve techniek om de elektrische activiteit van de hersenen te meten door elektroden op de hoofdhuid te plaatsen. Het meet de gecombineerde postsynaptische potentialen van duizenden neuronen. * **Voorbeeld:** EEG wordt vaak gebruikt in de slaaponderzoek om de verschillende slaapstadia (zoals REM-slaap) te identificeren. **F** * **Functionele Magnetic Resonance Imaging (fMRI)** * **Definitie:** Een beeldvormende techniek die veranderingen in de bloedstroom en zuurstofvoorziening in de hersenen meet. Actieve hersengebieden verbruiken meer zuurstof, wat een meetbaar signaal (BOLD-signaal) oplevert. * **Voorbeeld:** Onderzoekers gebruiken fMRI om te zien welke hersengebieden oplichten wanneer een proefpersoon een geheugentaak uitvoert. **G** * **Gliale cel (of Neuroglia)** * **Definitie:** Ondersteunende cellen in het zenuwstelsel die de neuronen omringen. Ze voorzien neuronen van voeding, structurele ondersteuning, isolatie en helpen bij het opruimen van afvalstoffen. * **Voorbeeld:** Oligodendrocyten in het centrale zenuwstelsel en Schwann-cellen in het perifere zenuwstelsel vormen de myelineschede, die axonen isoleert. **H** * **Hippocampus** * **Definitie:** Een structuur diep in de temporale kwab, cruciaal voor de vorming van nieuwe herinneringen (geheugenconsolidatie) en ruimtelijke navigatie. * **Voorbeeld:** Patiënten met schade aan de hippocampus, zoals patiënt H.M., kunnen geen nieuwe episodische herinneringen vormen (anterograde amnesie). **I** * **Inhibitie** * **Definitie:** Het proces waarbij een neuron de activiteit van een ander neuron vermindert of stopt. Dit gebeurt vaak via de afgifte van remmende neurotransmitters zoals GABA. * **Voorbeeld:** Inhibitie is essentieel voor het "uitschakelen" van spierbewegingen; zonder remming zouden spieren continu samentrekken. **K** * **Korrelcel** * **Definitie:** Een van de kleinste en meest voorkomende soorten neuronen in de hersenen, vooral in de cerebellum (kleine hersenen) en de cerebrale cortex. * **Voorbeeld:** In de cerebellum zijn korrelcellen betrokken bij het verwerken van sensorische input die nodig is voor de fijnafstelling van motorische bewegingen. **L** * **Lange-termijnpotentiëring (LTP)** * **Definitie:** Een langdurige toename in de sterkte van synaptische transmissie, beschouwd als een van de belangrijkste cellulaire mechanismen die ten grondslag liggen aan leren en geheugen. * **Voorbeeld:** Wanneer je een nieuwe vaardigheid leert, zoals gitaarspelen, worden de synapsen in de betrokken neurale circuits versterkt via LTP. **M** * **Myelineschede** * **Definitie:** Een isolerende laag van eiwit en vet (lipiden) die rond de axonen van veel neuronen wordt gewikkeld. Het verhoogt de snelheid waarmee een actiepotentiaal zich voortplant. * **Voorbeeld:** Ziekten zoals multiple sclerose (MS) tasten de myelineschede aan, wat leidt tot een vertraagde zenuwgeleiding en neurologische symptomen. **N** * **Neurotransmitter** * **Definitie:** Een chemische boodschapper die wordt vrijgegeven uit het presynaptische uiteinde van een neuron om een signaal over te dragen naar een postsynaptisch neuron over de synapsspleet. * **Voorbeeld:** Dopamine is een neurotransmitter die betrokken is bij beloning, motivatie en motorische controle. Een tekort ervan is gelinkt aan de ziekte van Parkinson. **O** * **Oxytocine** * **Definitie:** Een neuropeptide dat fungeert als zowel hormoon als neurotransmitter. Het is betrokken bij sociale binding, vertrouwen, paring en de bevalling. * **Voorbeeld:** Oxytocine komt vrij tijdens het knuffelen en zorgt voor een gevoel van verbondenheid en vermindert stress. **P** * **Piramidaalcel** * **Definitie:** Een type piramidevormig neuron dat veel voorkomt in de cerebrale cortex, de hippocampus en de amygdala. Het zijn de primaire excitatoire (prikkelende) neuronen. * **Voorbeeld:** Piramidale cellen in de motorische cortex sturen signalen naar het ruggenmerg om willekeurige spierbewegingen aan te sturen. **R** * **Refractaire periode** * **Definitie:** De korte periode direct na een actiepotentiaal waarin een neuron niet in staat is om een nieuwe actiepotentiaal te genereren, of hier een sterkere prikkel voor nodig heeft. * **Voorbeeld:** De refractaire periode zorgt ervoor dat actiepotentialen maar in één richting langs het axon kunnen lopen en niet terug kunnen kaatsen. **S** * **Synaps** * **Definitie:** De gespecialiseerde verbinding tussen twee neuronen (of tussen een neuron en een effectorcel, zoals een spiercel), waar chemische of elektrische communicatie plaatsvindt. * **Voorbeeld:** De neuromusculaire junctie is een synaps tussen een motorneuron en een spelcel, die de spier doet samentrekken. **T** * **Thalamus** * **Definitie:** Een structuur diep in de hersenen die fungeert als het belangrijkste "doorgeefstation" voor sensorische informatie (behalve reuk). Het filtert en routeert informatie naar de juiste gebieden in de cerebrale cortex. * **Voorbeeld:** Visuele informatie van de ogen gaat eerst naar de thalamus (naar de corpus geniculatum laterale) voordat het naar de visuele cortex wordt gestuurd. **V** * **Ventrikelstelsel** * **Definitie:** Een reeks met hersenvocht (liquor) gevulde holtes in de hersenen. Het hersenvocht beschermt de hersenen tegen schokken, transporteert voedingsstoffen en verwijdert afvalstoffen. * **Voorbeeld:** De vierde ventrikel ligt tussen de brainstem en de cerebellum. **W** * **Witte stof** * **Definitie:** Gebieden in het centrale zenuwstelsel die voornamelijk bestaan uit gemyeliniseerde axonen (zenuwbanen). Het verbindt verschillende gebieden van grijze stof met elkaar en zorgt voor communicatie tussen hersendelen. * **Voorbeeld:** Het corpus callosum is een grote bundel witte stof die de linker- en rechterhersenhelft met elkaar verbindt. **Z** * **Zenuwstelsel (Centraal vs. Perifeer)** * **Definitie:** Het centrale zenuwstelsel (CZS) omvat de hersenen en het ruggenmerg. Het perifere zenuwstelsel (PZS) omvat alle zenuwen buiten het CZS die signalen naar en van het CZS vervoeren. * **Voorbeeld:** Een reflex, zoals de kniereflex, vereist zowel het PZS (de sensorische en motorische zenuwen) als het CZS (het ruggenmerg). **Overige belangrijke termen:** * **Grijze stof:** Gebieden in het centrale zenuwstelsel die voornamelijk bestaan uit neuronenlichamen, dendrieten en ongemyeliniseerde axonen. Het is het centrum van informatieverwerking. * **Homeostase:** Het vermogen van het lichaam om een stabiele interne omgeving te handhaven, een proces dat grotendeels wordt gereguleerd door het zenuwstelsel en het endocriene stelsel. * **Plasticiteit:** Het vermogen van het zenuwstelsel om zich aan te passen en te veranderen in structuur en functie als reactie op ervaringen, leren of letsel. --- Ik hoop dat deze woordenlijst een nuttige basis vormt voor je studie! Succes.