Training: Interculturele Competenties voor Zorgstudenten in het Beroepsonderwijs Doelgroep: Zorgstudenten in het beroepsonderwijs Duur: 3 dagdelen (elk 3 uur) Leerdoelen: 1. Begrijpen van het belang van interculturele competenties in de zorg. 2. Herkennen van culturele verschillen en overeenkomsten in communicatie en zorgbehoeften. 3. Toepassen van effectieve communicatievaardigheden in interculturele situaties. 4. Ontwikkelen van empathie en culturele bewustwording. 5. Reflecteren op eigen culturele achtergrond en vooroordelen. 6. Oefenen van praktische vaardigheden via casussen en rollenspellen. Didactische aanpak: - Interactieve sessies met korte theorielessen en praktijkgerichte oefeningen. - Gebruik van casestudies en rollenspellen om realistische situaties na te bootsen. - Groepsdiscussies en reflectiemomenten ter bevordering van zelfinzicht. - Samenwerking in kleine groepjes voor het uitwisselen van ervaringen en best practices. - Aanmoedigen van open en respectvolle communicatie. Praktische oefeningen: 1. Cultuurkaart maken: studenten beschrijven hun eigen culturele achtergrond en beïnvloeding. 2. Reflectie-opdracht: herkennen van eigen vooroordelen en stereotypen. 3. Rollenspel: communicatie met een patiënt uit een andere cultuur, waarbij verschillende communicatiebarrières worden geoefend. 4. Casusbesprekingen: analyseren van interculturele dilemma’s in de zorg. 5. Empathie-oefening: luisteren zonder oordeel, met focus op non-verbale communicatie. Voorbeelden van casussen en rollenspellen: - Casus 1: Een patiënt uit een andere cultuur weigert bepaalde medische behandelingen vanwege religieuze overtuigingen. Studenten leren respectvol te informeren en te onderhandelen. - Casus 2: Een familielid uit een andere cultuur heeft andere opvattingen over privacy en zorg. Studenten oefenen met het betrekken van familie en het respecteren van culturele normen. - Rollenspel 1: Een zorgverlener moet uitleg geven aan een patiënt die geen goed Nederlands spreekt en gebaren en eenvoudige taal gebruikt. Studenten oefenen met visuele hulpmiddelen en geduld. - Rollenspel 2: Een student speelt de rol van een patiënt met een andere culturele achtergrond die zich niet begrepen voelt. De andere student oefent actief luisteren en het stellen van open vragen. Door deze training ontwikkelen studenten niet alleen kennis over interculturele competenties, maar ook praktische vaardigheden en empathie, waardoor ze effectiever kunnen communiceren en samenwerken in een diverse zorgomgeving.

### Training Interculturele Competenties in de Zorgsector #### **Leerdoelen:** 1. **Cultureel zelfbewustzijn:** Studenten herkennen hun eigen culturele achtergrond, vooroordelen en waarden, en begrijpen hoe deze hun handelen in de zorg beïnvloeden. 2. **Kennis van culturele diversiteit:** Studenten verwerven inzicht in veelvoorkomende culturele, religieuze en sociale normen van diverse patiëntengroepen in Nederland (bijvoorbeeld vanuit de Turkse, Marokkaanse, Surinaamse of Oost-Europese gemeenschap). 3. **Communicatieve vaardigheden:** Studenten leren effectief en respectvol communiceren, rekening houdend met taalbarrières, non-verbale signalen en culturele gevoeligheden. 4. **Empathie en perspectief nemen:** Studenten ontwikkelen het vermogen om zich in te leven in de belevingswereld van patiënten met een andere culturele achtergrond. 5. **Conflicthantering:** Studenten kunnen omgaan met misverstanden of spanningen die voortkomen uit culturele verschillen. 6. **Samenwerking in diverse teams:** Studenten leren optimaal samen te werken met collega’s van uiteenlopende achtergronden. --- #### **Didactische Aanpak:** - **Interactief en ervaringsgericht:** De training legt de nadruk op doen en reflecteren, niet op theoretische kennis alleen. - **Veilige leeromgeving:** Fouten maken mag, zodat studenten vrijuit kunnen oefenen en leren. - **Geïntegreerd in de beroepspraktijk:** Casussen en oefeningen sluiten aan op reële situaties in de zorg. - **Multimodaal:** Gebruik van rollenspellen, groepsdiscussies, video-analyses en gastsprekers uit diverse culturen. - **Reflectiegericht:** Studenten houden een logboek bij waarin ze ervaringen koppelen aan de leerdoelen. --- #### **Praktische Oefeningen:** 1. **Culturele Zelfreflectie:** Studenten vullen een vragenlijst in over hun eigen culturele achtergrond en bespreken in kleine groepen hoe dit hun kijk op zorg beïnvloedt. *Voorbeeldvraag: "Welke rol speelt familie in jouw opvatting over zorg? Hoe verschilt dit mogelijk bij anderen?"* 2. **Non-verbale Communicatie-oefening:** Studenten oefenen met het herkennen en interpreteren van non-verbale signalen (bijvoorbeeld oogcontact, aanraking, persoonlijke ruimte) in verschillende culturele contexten. 3. **Taalbarrière Simulatie:** Studenten krijgen een opdracht (bijvoorbeeld "uitleg geven over medicatiegebruik") waarbij ze alleen gebaren en vereenvoudigde taal mogen gebruiken, om het belang van duidelijkheid en geduld te ervaren. 4. **Samenwerkingsopdracht in Diverse Teams:** Studenten werken in gemengde groepjes aan een zorgplan voor een fictieve patiënt, waarbij elk groepslid een andere "culturele bril" opzet (bijvoorbeeld: "In mijn cultuur beslist de familie over behandeling"). --- #### **Casussen en Rollenspellen:** **Casus 1: Cultuur en Familiebetrokkenheid** *Scenario:* Een Nederlandse verpleegkundige moet uitleg geven over een operatie aan een oudere Marokkaanse patiënt. De zoon van de patiënt wil alle informatie eerst zelf horen en voor de patiënt beslissen. *Doel:* Oefenen in balans vinden tussen familiebetrokkenheid en patiëntautonomie. *Rollenspel:* Eén student speelt de verpleegkundige, een tweede de zoon, een derde de patiënt. Nabespreking: Hoe voelde iedereen zich? Wat was effectief? **Casus 2: Religie en Zorg** *Scenario:* Een Surinaams-Hindoestaanse patiënt weigert pijnstillers omdat hij vast voor een religieuze feestdag. Het zorgteam maakt zich zorgen om zijn comfort. *Doel:* Leren omgaan met religieuze overtuigingen in de zorg. *Rollenspel:* Studenten spelen een overleg tussen verpleegkundigen en de patiënt. Focus op respectvolle verkenning van alternatieven (bijvoorbeeld natuurlijke pijnverlichting). **Casus 3: Communicatie bij Taboes** *Scenario:* Een Poolse patiënt heeft schaamte om over incontinentie te praten. De zorgverlener merkt dat de patiënt afstandelijk wordt. *Doel:* Oefenen in het bespreekbaar maken van gevoelige onderwerpen. *Rollenspel:* Een student als zorgverlener probeert vertrouwen te winnen, een ander als patiënt reageert terughoudend. Nabespreking: Welke vragen werkten wel/niet? **Casus 4: Cultureel Misverstand** *Scenario:* Een Nederlandse verzorgende biedt aan om te helpen met wassen, maar een Turkse vrouw wijst dit af en wil alleen geholpen worden door een vrouwelijke collega. De verzorgende (man) voelt zich afgewezen. *Doel:* Inzicht krijgen in culturele normen rond privacy en gender. *Rollenspel:* Studenten spenen de interactie na en zoeken naar een professionele oplossing (bijvoorbeeld doorvragen naar wensen zonder oordeel). --- #### **Evaluatie:** Studenten worden beoordeeld op basis van: - Actieve deelname aan oefeningen en rollenspellen. - Een reflectieverslag over hun persoonlijke groei in interculturele competenties. - Een praktijkopdracht waarin ze een zorgplan opstellen voor een casus met culturele diversiteit. Deze training bereidt studenten voor op een inclusieve en empathische beroepshouding, essentieel voor de moderne zorgsector in Nederland.