Casus: Duurzame Renovatie van een Woning in een Lokaal Bouwproject Context: Uw studenten werken in een fictieve maar realistische bouwcontext waarin zij betrokken zijn bij de renovatie van een oudere woning in een milieubewuste stadswijk. De opdrachtgever wil de woning energiezuiniger maken, de ecologische voetafdruk verkleinen en duurzame materialen gebruiken, terwijl de kosten binnen het budget blijven. Deze casus biedt een praktische uitdaging om duurzame bouwtechnieken toe te passen en milieubewustzijn te integreren in het bouwproces. Specifieke duurzaamheidsuitdagingen: - Het verminderen van energieverbruik door isolatie en HVAC-aanpassingen. - Het gebruik van milieuvriendelijke en circulaire materialen. - Het minimaliseren van bouwafval en hergebruik van bestaande materialen. - Het toepassen van duurzame installaties, zoals zonne-energie of warmtepompen. - Het waarborgen van binnenmilieu en comfort met minimale milieubelasting. Benodigde materialen en tools: - Isolatiematerialen (bijvoorbeeld gerecyclede glaswol, cellulose-isolatie) - Duurzame bouwmaterialen (bijvoorbeeld FSC-gecertificeerd hout, biobased materialen) - Gereedschap voor sloop en montagetaken (hamers, zagen, boormachines) - Meetinstrumenten (laserwaterpas, vochtmeters) - Energiezuinige installaties (zonnepanelen, warmtepomp) - Milieuvriendelijke coatings en verf - Veiligheidsuitrusting (helmen, handschoenen, veiligheidsbrillen) Beoordelingscriteria: - Innovativiteit en toepasbaarheid van duurzame oplossingen - Naleving van bouwvoorschriften en milieunormen - Efficiëntie in materiaalgebruik en kostenbewustzijn - Kwaliteit van de uitvoering en afwerking - Reflectie op milieuvriendelijkheid en duurzame praktijken in het verslag Realistische scenario’s en begeleidende vragen: Scenario 1: De woning heeft slechte isolatie en verouderde verwarmingsinstallaties. - Hoe zou je de isolatie verbeteren met duurzame materialen? - Welke opties zijn er voor het verduurzamen van de verwarming en koeling? - Hoe kunnen we de energie-efficiëntie maximaliseren? Scenario 2: Er is sprake van sloopafval en hergebruik van bestaande materialen. - Welke materialen kunnen worden hergebruikt of gerecycled? - Hoe minimaliseer je bouwafval tijdens het renovatieproces? - Welke circulaire bouwprincipes kunnen worden toegepast? Begeleidende vragen om duurzame oplossingen te stimuleren: - Welke duurzame materialen passen bij deze renovatie en waarom? - Hoe kunnen we de milieu-impact van het bouwproces verminderen? - Op welke manieren kunnen de bewoners profiteren van de duurzame verbeteringen? - Hoe documenteer je het proces en de resultaten om duurzaamheid aan te tonen? Door deze casus uit te voeren, leren studenten niet alleen technische vaardigheden, maar ook hoe ze milieubewuste keuzes kunnen integreren in de bouwpraktijk, wat essentieel is voor een duurzame toekomst in de bouwsector.

Zeker, hier is een praktijkgerichte casus voor bouwtechniekstudenten, gericht op duurzame praktijken en milieubewustzijn. --- ### **Casus: Duurzame Renovatie van een Jaren '30 Woning** #### **Casuscontext** Een bouwbedrijf heeft de opdracht gekregen om een typische Nederlandse jaren '30 woning in Utrecht te renoveren met als doel deze volledig energieneutraal en toekomstbestendig te maken. De woning is momenteel slecht geïsoleerd, heeft enkel glas, een verouderde CV-ketel op gas en asbesthoudende materialen in de kruipruimte. De eigenaren, een jong gezin, willen hun ecologische voetafdruk verkleinen, maar het budget is beperkt. Het renovatieplan moet voldoen aan de BENG-eisen (Bijna EnergieNeutrale Gebouwen) en het materiaalgebruik moet circulair en milieuvriendelijk zijn. #### **Specifieke Duurzaamheidsuitdagingen** Studenten moeten voor deze casus de volgende kernuitdagingen aanpakken: 1. **Energieprestatie & Isolatie:** Hoe kan de thermische schil (gevel, dak, vloer, ramen) worden geoptimaliseerd om warmteverlies te minimaliseren, rekening houdend met bouwfysica (bijv. kans op vochtproblemen)? 2. **Duurzame Energieopwekking:** Welke combinatie van duurzame energiesystemen (zoals zonnepanelen, warmtepomp, zonneboiler) is het meest geschikt en rendabel voor deze specifieke woning en gebruikers? 3. **Materialen & Circulariteit:** Hoe kunnen materialen worden gekozen op basis van hun milieu-impact (MPG), hergebruik en recyclebaarheid? Hoe wordt omgegaan met het asbesthoudende afval? 4. **Waterbeheer:** Hoe kan regenwater worden opgevangen en hergebruikt (bijv. voor toiletspoeling of tuinberegening) om het drinkwaterverbruik te verminderen? 5. **Leefklimaat & Gezondheid:** Hoe waarborg je een gezond binnenklimaat met voldoende ventilatie en gebruik van emissiearme materialen? #### **Benodigde Materialen en Tools** * **Materialen (virtueel of fysiek):** Isolatiematerialen (PIR, houtvezel, cellulose), triple glas, duurzame gevelbekleding (bijv. hout of gerecycled composiet), ventilatiesysteem met warmteterugwinning (WTW), warmtepomp, zonnepanelen, regenwateropslagsysteem. * **Tools & Software:** * **Rekenmethoden:** BENG-berekeningen, MPG-berekening (MilieuPrestatie Gebouwen). * **Tekensoftware:** AutoCAD, Revit of SketchUp voor het maken van een renovatieplan. * **Simulatiesoftware:** Een eenvoudig energiesimulatieprogramma om de effecten van isolatie en installaties te modelleren. * **Informatiebronnen:** Nationale Milieudatabase, NIBE, ISSO-publicaties, Bouwbesluit. #### **Beoordeling van de Resultaten** De beoordeling is gebaseerd op een eindrapport en een presentatie waarin studenten hun renovatieplan verdedigen. De beoordelingscriteria zijn: 1. **Technische Kwaliteit (40%):** Juistheid en volledigheid van de BENG-berekening, technische onderbouwing van gekozen materialen en installaties, detaillering van bouwkundige aansluitingen (koudebrugvrij). 2. **Duurzaamheidsdiepte (30%):** Mate waarin circulaire principes zijn toegepast (hergebruik, recyclebaarheid), levenscyclusanalyse (LCA) van materialen, innovatie in duurzame oplossingen en aandacht voor biodiversiteit (bijv. groen dak). 3. **Praktische Haalbaarheid (20%):** Realisme van het plan qua budget, bouwfysische risico's (vocht, ventilatie), uitvoerbaarheid en overlast voor de bewoners. 4. **Presentatie & Argumentatie (10%):** Helderheid van het rapport en de presentatie, kwaliteit van de onderbouwing van gemaakte keuzes. #### **Realistische Scenario's en Begeleidende Vragen** **Scenario 1: De Gevelisolatie-Dilemma** De gevel is een karakteristieke bakstenen gevel. De bewoners willen het historische aanzicht zoveel mogelijk behouden. * *Begeleidende vragen:* * Wat zijn de voor- en nadelen van binnenisolatie versus buitenisolatie (met een nieuwe gevelafwerking) voor deze woning? * Hoe kan je bij buitenisolatie het oorspronkelijke metselwerkbeeld benaderen met duurzame materialen? * Welk isolatiemateriaal heeft de laagste milieu-impact en past het beste bij de gekozen isolatiemethode? **Scenario 2: De Warmte- en Koude-Oplossing** De oude gasgestookte CV-ketel moet worden vervangen. De kruipruimte is laag en de tuin is klein. * *Begeleidende vragen:* * Is een volledig elektrische warmtepomp haalbaar, of is een hybride warmtepomp (gecombineerd met een HR-ketel) een slimmere tussenstap? Beargumenteer je keuze. * Welk type warmtepomp (lucht/lucht, lucht/water, bodem/water) is het meest geschikt, gegeven de ruimtelijke beperkingen? * Hoe zorg je voor lage-temperatuurverwarming (LTV) in de bestaande radiatoren of moet je vloerverwarming aanleggen? **Scenario 3: Het Circulaire Keukenplan** De keuken moet worden vernieuwd. De opdrachtgevers willen een duurzame keuze. * *Begeleidende vragen:* * Hoe kan je een keuken ontwerpen volgens circulaire principes (demontabel, van hergebruikt materiaal)? * Op welke kenmerken let je bij het selecteren van duurzame keukenmaterialen (bijv. FSC-hout, gerecycled composiet)? * Hoe integreer je energiezuinige apparatuur (A+++ label) en waterbesparende kranen in het ontwerp? **Scenario 4: Het Asbest- en Afvalvraagstuk** Bij de sloopwerkzaamheden komt asbesthoudend materiaal vrij in de kruipruimte. * *Begeleidende vragen:* * Beschrijf de veilige, wettelijk verplichte procedure voor het saneren van asbest. * Hoe kan het overige sloopafval (bakstenen, hout, beton) worden gescheiden voor hoogwaardige recycling? * Kan er materiaal uit de bestaande woning worden hergebruikt in de nieuwe opzet (bijv. oude balken, deuren)? Door aan deze casus te werken, doen studenten praktische ervaring op met de complexe afwegingen tussen techniek, ecologie, economie en wetgeving die horen bij een moderne, duurzame bouwpraktijk.