Lieve kinderen, Het verlies van Opa Piet is heel verdrietig en het is heel normaal dat jullie je nu anders voelen. Soms voelen we zich verdrietig, boos, verward of bang. Dat hoort erbij en het is oké om die gevoelens te hebben. Iedereen verwerkt verlies op zijn eigen manier, en dat mag. Wat betekent het dat Opa Piet niet meer hier is? Opa Piet is heel blij en liefdevol geweest, en hij zal altijd in jullie herinneringen blijven. Hij was er altijd voor jullie, en die mooie herinneringen kunnen jullie koesteren. Denk bijvoorbeeld aan de leuke dingen die jullie samen deden, de lach die hij had, of de knuffels die hij gaf. Die herinneringen zijn heel waardevol en kunnen jullie troosten. Om Opa Piet te herdenken, kunnen jullie samen iets doen dat bij jullie past. Bijvoorbeeld een tekening maken, een foto bekijken, of een kaarsje aansteken. Jullie kunnen ook een herinneringsplek maken, zoals een mooi plekje in huis waar jullie spullen van Opa Piet neerzetten en herinneringen vertellen. Het is fijn om samen te praten over Opa Piet en over hoe jullie je voelen. Voor jullie is het soms ook prettig om rituelen te hebben. Bijvoorbeeld elke dag even samen herinneringen te delen, een speciale knuffel te geven of een liedje te zingen dat jullie aan Opa Piet doet denken. Als jullie willen, kunnen jullie ook een klein herdenkingsfeestje doen met familie, waar jullie samen herinneringen ophalen. Volwassenen in jullie omgeving kunnen jullie goed ondersteunen. Ze luisteren naar jullie, geven jullie knuffels en vertellen jullie dat het oké is om verdrietig te zijn. Ze kunnen jullie helpen met het maken van tekeningen of het vertellen van leuke verhalen over Opa Piet. Het is belangrijk dat jullie weten dat jullie niet alleen zijn en dat het verdriet ook weer minder wordt met de tijd. Onthoud dat Opa Piet altijd in jullie hart blijft, en dat de liefde die jullie voor hem voelen, nooit weggaat. Het is goed om te blijven praten over hem en om de mooie herinneringen te blijven koesteren. Jullie zijn dapper en sterk, en jullie mogen er altijd over praten en huilen als dat helpt. Heel veel liefs en knuffels.

Natuurlijk, hier is een troostende tekst voor kinderen die te maken hebben met het verlies van hun lieve Opa Piet. *** ### Lieve schat, Ik hoorde het nieuws over Opa Piet. Dat moet heel verdrietig voor je zijn. Het is oké om je nu een beetje in de war, boos, of heel erg misserig te voelen. Dat hoort er allemaal bij. Ik wil je graag iets uitleggen over wat er is gebeurd, op een manier die hopelijk een beetje helpt. **Wat het betekent dat Opa Piet is doodgegaan** Weet je nog hoe een rups een pop wordt en dan een prachtige vlinder? Het lichaam van Opa Piet was een beetje zoals het huisje van de rups: het was moe en het werkte niet meer. Zijn lichaam is gestopt. Hij voelt geen pijn meer, hij is niet meer moe, en hij hoeft niet meer te hoesten. Hij kan niet meer lopen, praten, knuffelen of ijsjes met je eten. Dat is wat 'doodgaan' betekent: het lichaam stopt voor altijd. Maar... de liefde, de grapjes en alle fijne herinneringen die jullie samen hebben gemaakt? Die zijn een beetje zoals de vlinder! Die kunnen nooit meer stuk. Die zitten veilig in je hart en in je hoofd, en daar blijven ze voor altijd. Opa Piet leeft dus voort in alle mooie herinneringen die je aan hem hebt. **Gevoelens zijn er om te voelen** Het is heel normaal dat je van alles voelt. Soms voel je je verdrietig en wil je huilen. Dat is goed, huilen maar! Soms voel je je boos, omdat het niet eerlijk voelt. Soms voel je je zelfs een beetje blij als je aan een leuke keer met hem denkt, en dan voel je je misschien weer schuldig. Dat mag allemaal! Er is geen goede of foute manier om je te voelen. Je gevoelens zijn altijd oké. **Hoe je je herinneringen kunt koesteren** Opa Piet zou het zo fijn vinden om te weten dat je aan hem denkt. Je kunt zijn herinnering op allerlei manieren levend houden: 1. **Maak een Herinneringshoekje:** Vraag of je papa of mama je helpt een speciaal plekje in te richten. Zet daar een mooie foto van Opa Piet neer, een bloemetje, en misschien wel dat steentje dat jullie altijd samen bewonderden of een tekening die je voor hem maakt. 2. **Het Herinneringenboek:** Pak een schrift en plak er foto's in. Schrijf of teken erbij wat jullie samen deden. Ging hij vaak met je vissen? Schrijf dat op! Maakte hij de gekste pannenkoeken? Teken er maar een! Je kunt er ook in schrijven wat je tegen hem zou willen zeggen. 3. **Doe iets wat Opa Piet leuk vond:** Bak pannenkoeken, ga naar zijn favoriete plek in het park, zing zijn lievelingsliedje hard mee, of kijk naar de vogels – wat jullie ook samen deden. Terwijl je het doet, kun je tegen hem fluisteren: "Kijk Opa, ik doe het net zoals jij!" **Praktische dingen die je kunt doen (rouwrituelen)** Soms helpt het om iets te *doen* als je verdrietig bent. * **Stuur een ballon op:** Schrijf een briefje of teken een tekening voor Opa Piet. Vouw het heel klein en bind het voorzichtig vast aan een heliumballon. Laat hem dan los en kijk hoe hij naar de wolken zweeft. * **Plant een bloem of struik:** Kies een mooie plant, bijvoorbeeld zijn favoriete bloem. Elke keer als je hem water geeft en ziet groeien, is het alsof je een beetje voor Opa Piet zorgt. * **Verzamel mooie steentjes:** Elke keer als je iets meemaakt waarvan je denkt "dat had Opa Piet leuk gevonden", zoek je een mooi steentje. Leg die steentjes in een mooie pot of bij zijn herinneringshoekje. Zo groeit je pot vol mooie momenten die je met hem deelt. **Hoe volwassenen jou het beste kunnen helpen** Lieve papa's, mama's, oma's, ooms en tantes: dit is hoe jullie dit kind het beste kunnen steunen. 1. **Wees eerlijk en eenvoudig.** Vermijd abstracte begrippen als "hij is ingeslapen". Dat kan angstig maken. Wees duidelijk: "Zijn lichaam werkte niet meer en de dokters konden het niet maken." 2. **Geef ruimte voor alle emoties.** Zeg: "Het is oké om boos te zijn," of "Ik snap dat je hem vreselijk mist." Benoem je eigen verdriet ook: "Ik ben ook verdrietig, ik mis Opa Piet ook." Zo laat je zien dat verdriet er mag zijn. 3. **Houd de routine zoveel mogelijk vast.** De veiligheid van dagelijkse rituelen (voorlezen voor het slapen, samen eten) is nu extra belangrijk. Het biedt houvast in een onzekere tijd. 4. **Praat, praat, praat en luister vooral.** Stel geen druk, maar nodig uit. "Zal ik eens vertellen over de keer dat Opa Piet...?" of "Wil je erover praten?" Soms is stilletjes samen zijn en een knuffel geven genoeg. 5. **Betrek het kind bij afscheidsrituelen.** Leg uit wat er bij een uitvaart gebeurt en geef een keuze: "Je mag mee naar de kerk, maar je mag ook een tekening maken die we meegeven. Wat vind jij fijn?" Laat het kind regie ervaren in een situatie waarin het verder geen controle heeft. *** Lieve schat, onthoud dit alsjeblieft goed: Opa Piet hield zoveel van je. Die liefde is er nog steeds, net als jij. Het verdriet wordt na een tijdje niet minder, maar je leert er langzaam mee leven. Je hart wordt groter, zodat het verdriet én de liefde voor Opa Piet er allebei in passen. Een hele dikke knuffel.