Leraar: (zuchtend terwijl hij binnenloopt) Hallo, Peter. Heb je even tijd? Ik zit nogal met iets in mijn hoofd. Collega: Natuurlijk, Anna. Wat is er aan de hand? Je ziet er bezorgd uit. Leraar: Het gaat over Mark, een goede vriend van me. Hij heeft iets gedaan dat ik niet weet of ik moet vergeven of rapporteren. Het voelt alsof ik tussen twee werelden sta. Collega: Dat klinkt zwaar. Wat heeft hij gedaan? Leraar: Hij heeft misschien fraude gepleegd met schoolgelden. Het zou de reputatie van de school kunnen schaden, maar ik ken hem ook als een oprechte vriend. Als ik hem verrader, verlies ik hem misschien voor altijd. Collega: Dat is inderdaad een moreel dilemma. Moet je je vriendschap opofferen voor het grotere goed? Maar wat is het grotere goed in dit geval? Het beschermen van de school, of het eerlijk blijven? Leraar: Ik vraag me af of ik überhaupt het recht heb om dat te beoordelen. Misschien is het niet zwart-wit. Maar ik weet dat als ik het niet meld, ik medeplichtig ben aan bedrog. Toch voelt het alsof ik mijn principes moet opofferen. Collega: Soms is het lastig om de juiste keuze te maken, vooral als persoonlijke relaties op het spel staan. Maar misschien is het belangrijk om te kijken naar de gevolgen: als de fraude bekend wordt, kan dat veel meer schade aanrichten dan gewoonweg eerlijk zijn en de situatie aanpakken. Leraar: Je hebt gelijk. Maar het blijft moeilijk. Het is niet alleen een kwestie van recht en plicht, maar ook van vertrouwen en vriendschap. Collega: Misschien helpt het om met Mark te praten, hem de kans te geven zich te verantwoorden. Soms is een eerlijk gesprek de eerste stap naar een oplossing die voor iedereen acceptabel is. Leraar: Ja, dat klinkt als een verstandig idee. Ik moet mijn principes blijven volgen, maar ook menselijkheid tonen. Dank je, Peter. Het helpt me om het dilemma te blijven overdenken. Collega: Graag gedaan, Anna. Het is niet makkelijk, maar ik weet zeker dat je de juiste keuze zult maken.

**Dialoog in het schoolkantoor** *Het is laat op de middag. MARK, een leraar maatschappijleer met een vermoeide blik, zit alleen aan zijn bureau. De deur zwaait open en LOT, een collega-geschiedenisleraar, komt binnen met een stapel nakijkwerk.* **Lot:** Mark? Ik dacht dat iedereen allang naar huis was. Alles goed? Je ziet eruit alsof je de wijsheid in pacht hebt, maar dan de verkeerde antwoorden. **Mark:** (Zuchtend, kijkt op) Ah, Lot. Niks bijzonders. Gewoon... nadenken. **Lot:** (Zet haar spullen neer en leunt tegen een kast) Kom op, ik ken die blik. Dat is je ‘morele-kruispunt-gezicht’. Gaat het over de herkansingen? Ik heb gehoord dat Jens weer eens niks had voorbereid. **Mark:** Was het maar zo simpel. Het is... persoonlijker. Het gaat over Alex. **Lot:** Alex? Je vriend van de universiteit? Die nu bij de gemeente werkt? **Mark:** Precies. We hebben gisteren afgesproken. En hij vertelde me iets... iets ernstigs. Hij heeft documenten gezien – interne memo’s – die aantonen dat het wethoudersteam bewust cijfers over de jeugdzorg heeft aangepast. Om de begroting goed te laten lijken. Het geld dat bedoeld is voor de kwetsbaarste kinderen in deze stad... het wordt weggesluisd. **Lot:** (Fluisterend) O, god. Mark... dat is zwaar. **Mark:** En hij heeft het mij in vertrouwen verteld. Als vriend. Hij was boos, gefrustreerd, en hij moest het ergens kwijt. Maar nu zit ik ermee. Wat moet ik doen? Aan de ene kant is hij mijn vriend. Hij vertrouwde mij. Verraad ik dat vertrouwen als ik ermee naar buiten stap? **Lot:** (Schuift een stoel dichterbij en gaat zitten) Laten we even pragmatisch kijken. Wat is het alternatief? Niets doen? **Mark:** Precies! Maar door niets te doen, laat ik een groot onrecht voortduren. Kinderen die hulp nodig hebben, krijgen die niet. Omwille van wat? Politiek gewin? Mijn vriendschap weegt toch niet op tegen het leed van tientallen, misschien honderden gezinnen? **Lot:** Dat is het morele dilemma, ja. Jij, de idealist, ziet het grotere goed: de waarheid boven alles. Maar denk ook aan Alex. Zijn carrière is voorbij als dit uitkomt en de bron bij hem vandaan komt. Hij zal worden ontslagen, misschien vervolgd. Hij heeft een gezin, een hypotheek. **Mark:** Dat besef ik. Maar is dat niet de prijs die hij indirect al heeft betaald door er zelf niets mee te doen? En door het mij te vertellen? Hij heeft de verantwoordelijkheid bij mij gelegd, bewust of onbewust. **Lot:** Of hij zocht bij een vriend het morele kompas dat hij zelf even kwijt was. Jij bent de leraar, de gewetensfunctie. Misschien wilde hij dat jij de knoop zou doorhakken. Het pragmatische antwoord is niet per se het gemakkelijke. Soms is het meest pragmatische om het systeem van binnenuit te veranderen, niet om het op te blazen. **Mark:** En hoe doe ik dat? Naar de wethouder stappen? "Hallo, mijn vriend, die bij u werkt, heeft verteld dat u fraude pleegt"? Dat is naïef. De enige manier om dit te stoppen, is door publiciteit. De pers inschakelen. Anoniem. **Lot:** Anoniem? Denk je dat dat werkt? Ze zullen meteen weten dat het Alex was. Jij verraadt hem dan wel, maar je beschermt hem niet. Het is een valse anonimiteit. Het grotere goed dienen klinkt nobel, Mark, maar het gaat altijd ten koste van een persoon. Altijd. De vraag is: ben jij bereid die prijs voor Alex te betalen? Kun jij leven met de wetenschap dat jij zijn leven kapot hebt gemaakt, zelfs voor een goede reden? **Mark:** (Staat op en loopt naar het raam) En kan ik leven met de wetenschap dat ik niets heb gedaan? Dat ik elke dag voor de klas sta en praat over rechtvaardigheid en burgerschap, terwijl ik weet dat er in de praktijk kinderen worden tekortgedaan? Dat maakt me tot een hypocriet. **Lot:** Nee, dat maakt je menselijk. We balanceren allemaal tussen onze principes en onze persoonlijke loyaliteiten. Het grotere goed is een abstractie. Alex is een mens van vlees en bloed die naast je zat tijdens je colleges. Die je heeft geholpen toen je vader overleed. **Mark:** (Draait zich om, zijn gezicht is een masker van conflicterende emoties) Dus wat stel je voor? Niets doen en hopen dat iemand anders het oplost? **Lot:** Ik stel voor dat je eerst met Alex praat. Zeg tegen hem wat jij nu tegen mij zegt. Dat je er niet mee kunt leven. Misschien kunnen jullie samen een weg vinden. Misschien is er een klokkenluidersregeling waar hij gebruik van kan maken. Dan kies je niet voor verraad, maar voor gedeelde moed. Soms is het pragmatische antwoord niet kiezen tussen twee kwaden, maar een derde, betere weg vinden. **Mark:** (Haalt diep adem) Gedeelde moed... Dat klinkt minder alleen. Maar het is nog steeds een enorm risico. **Lot:** Alle moreel juiste keuzes zijn dat. Het verschil is of je het alleen draagt, of samen. Jouw ideaal is het goede doen. Mijn pragmatisme zegt: zorg dat je niet onderweg zelf kapotgaat. Praat met hem, Mark. **Mark:** (Knikt langzaam) Je hebt gelijk. Dank je, Lot. Soms heb je iemand nodig die je herinnert aan de mens achter het principe. **Lot:** (Staat op en pakt haar tas) Daar zijn collega’s voor. En vrienden. Succes, Mark. En... wees voorzichtig. *Lot verlaat het kantoor. Mark blijft achter, starend naar zijn telefoon, de zwaarte van zijn keuze nog steeds voelbaar, maar nu met een sprankje richting.*