Natuurlijk, hier is een overzicht van best practices voor het veilig beheer van toegangstokens in jouw Single Page Application (SPA), rekening houdend met je beveiligingseisen en gebruikersaantal: 1. Opslag van tokens: - Gebruik veilige opslagmethoden zoals HttpOnly, Secure en SameSite cookies om tokens te bewaren. Dit voorkomt toegang via JavaScript (bescherming tegen XSS) en voorkomt verzending over onbeveiligde verbindingen. - Vermijd lokale opslag of sessionStorage voor tokens, omdat deze vatbaar zijn voor XSS-aanvallen. 2. Tokenvernieuwing: - Implementeer refresh tokens die in een HttpOnly, Secure cookie worden opgeslagen. - Houd de levensduur van access tokens kort (bijvoorbeeld 5-15 minuten) en refresh tokens langer (bijvoorbeeld enkele dagen tot weken), met automatische vernieuwing. - Voer strikte verificatie uit bij gebruik van refresh tokens en beperk het aantal mislukte pogingen. 3. Intrekken van tokens: - Implementeer een blacklist of token revocation lijst om ingetrokken tokens te kunnen ongeldig maken. - Gebruik identificatoren (bijvoorbeeld JWT met een jti-claim) om tokens te identificeren en in te trekken indien nodig. - Zorg dat je backend consistent controleert op token-invalidatie. 4. Bescherming tegen diefstal en misbruik: - Gebruik HTTPS (TLS) voor alle communicatie om MITM-aanvallen te voorkomen. - Implementeer beveiligingsmaatregelen zoals Content Security Policy (CSP) en inputvalidatie. - Vermijd het opslaan van gevoelige informatie in tokens; houd ze zo klein en specifiek mogelijk. - Monitor verdachte activiteiten en implementeer rate limiting. 5. Tokenlevensduur en encryptie: - Stel korte levensduur in voor access tokens. - Gebruik JWT’s met ondertekening (bijvoorbeeld RS256) om integriteit te waarborgen. - Overweeg encryptie van tokens indien ze gevoelige data bevatten, hoewel meestal ondertekening voldoende is. 6. Naleving GDPR: - Verzamel en verwerk alleen noodzakelijke gegevens. - Informeer gebruikers over tokengebruik en verwerkingsdoeleinden. - Zorg dat gebruikers rechten hebben op gegevensinzicht, correctie en verwijdering. - Implementeer gegevensbeveiliging en meld incidenten conform GDPR. 7. Ondersteuning mobiele clients: - Zorg dat tokens compatibel zijn met mobiele platforms. - Gebruik OAuth 2.0 best practices en mobiele SDK’s waar mogelijk. - Minimaliseer opslag van tokens op device; gebruik veilige opslagmogelijkheden zoals Keychain (iOS) of Keystore (Android). Samenvatting: - Gebruik HttpOnly, Secure, SameSite cookies voor tokens. - Houd access tokens kort en refresh tokens lang. - Implementeer token-invalidering en revocation. - Beveilig communicatie en voorkom XSS/XSRF. - Pas GDPR-regels toe en informeer gebruikers. - Test regelmatig je beveiliging en blijf op de hoogte van nieuwe bedreigingen. Wil je dat ik een concreet voorbeeld van een implementatie of policy-template opstel?

Zeker, hierbij een uitgebreid advies voor het ontwerpen van een veilig toegangstokenbeleid voor uw Single Page Application (SPA) met 10.000 gebruikers, met inachtneming van GDPR en ondersteuning voor mobiele clients. ### 1. Token Type & Opslag (GDPR Compliant) **Aanbevolen Token Type:** Gebruik **JSON Web Tokens (JWT)** als toegangstokens (short-lived) en vernieuwingstokens (long-lived). Dit is de industriestandaard voor SPA's en API's. **Opslag op de Client (Browser & Mobiel):** * **Toegangstoken (Access Token):** Bewaar dit **niet** in `localStorage` of `sessionStorage` vanwege risico op XSS-aanvallen. Gebruik in plaats daarvan een **HTTP-only, Secure, SameSite=Strict cookie**. * **HTTP-only:** Maakt het token ontoegankelijk voor JavaScript, waardoor XSS-aanvallen het token niet kunnen stelen. * **Secure:** Zorgt dat het cookie alleen via HTTPS wordt verzonden. * **SameSite=Strict:** Beperkt cross-site request forgery (CSRF). * *Noot: Voor mobiele (native) apps gelden cookies niet. Sla het toegangstoken daar op in de beveiligde opslag van het OS (Keychain voor iOS, Keystore voor Android).* * **Vernieuwingstoken (Refresh Token):** Dit is uw meest kritieke asset. Bewaar het **nooit** in de browser. Voor een web-SPA: * Sla het server-side op in een beveiligde database, gekoppeld aan de gebruiker en het device. * Stuur het bij de eerste authenticatie (inloggen) terug naar de client in het response body (JSON). * De client (SPA) moet het vernieuwingstoken **tijdelijk in het geheugen (RAM)** houden en het direct gebruiken om een nieuw toegangstoken aan te vragen. Schrijf het daarna weg uit het geheugen. * Voor mobiele apps: Sla het vernieuwingstoken op in de beveiligde opslag van het device (Keychain/Keystore). **GDPR Overweging:** Tokens mogen geen onnodige persoonsgegevens bevatten. Beperk de claims in uw JWT tot een gebruikers-ID (niet het e-mailadres) en eventueel rollen. Sla gevoelige data altijd op in uw backend database, niet in het token. --- ### 2. Token Levensduur (Best Practices) Korte levensduren minimaliseren het risico bij diefstal. * **Toegangstoken (Access Token):** **Zeer kort (< 15 minuten).** Een veelgebruikte duur is 5-15 minuten. Dit dwingt een frequent vernieuwing af, waardoor een gestolen token maar zeer beperkt bruikbaar is. * **Vernieuwingstoken (Refresh Token):** **Langer (bijv. 7 dagen, 30 dagen).** Stel een redelijke sessieduur in voor gebruikersgemak. Koppel dit aan een "Remember Me" functionaliteit. Zonder "Remember Me" kan de vernieuwingstoken-leeftijd korter zijn (bijv. 24 uur). --- ### 3. Token Vernieuwing (Refresh Flow) Implementeer een secure token vernieuwingsflow om de gebruiker niet constant te laten inloggen. 1. Het toegangstoken verloopt. 2. De SPA ontdekt dit (bij een 401 response van de API). 3. De SPA stuurt het vernieuwingstoken naar een dedicated `/refresh` endpoint op uw autorisatieserver. 4. De server: * Valideert het vernieuwingstoken (is het niet ingetrokken? komt het overeen met de opgeslagen hash?). * **Vernietigt het oude vernieuwingstoken** (zie "Token Rotatie" hieronder). * Genereert een **nieuw toegangstoken** en een **nieuw vernieuwingstoken**. * Slaat de hash van het nieuwe vernieuwingstoken server-side op. * Stuurt het nieuwe toegangstoken (via cookie) en het nieuwe vernieuwingstoken (in response body) terug. 5. De SPA gebruikt het nieuwe toegangstoken en vervangt het oude vernieuwingstoken in het geheugen door het nieuwe. **Belangrijke Beveiligingsmaatregel: Token Rotatie** Bij elke vernieuwing **moet** het vorige vernieuwingstoken ongeldig worden gemaakt en vervangen door een nieuwe. Dit detecteert en verhindert tokenhergebruik door een aanvaller. Als een oud token wordt gebruikt, kunt u alle tokens voor die gebruiker intrekken (zie volgende punt). --- ### 4. Token Intrekking (Revocation) U moet tokens ongeldig kunnen maken vóór hun expiratiedatum (bij uitloggen, wachtwoordwijziging, verdacht gedrag). * **Toegangstoken:** Vanwege de korte levensduur is intrekken vaak niet nodig – wacht het uit. Voor directe intrekking moet u een blocklist (denylist) van token ID's (JTI's) bijhouden en deze bij elke API-aanroef checken. Dit heeft prestatie-impact. * **Vernieuwingstoken:** **Dit is cruciaal.** Verwijder simpelweg de hash van het vernieuwingstoken uit de database. Wanneer het token wordt gebruikt voor vernieuwing, mislukt dit. Bij uitloggen of een wachtwoordreset, **verwijder alle vernieuwingstokens** voor die gebruiker uit de database. --- ### 5. Bescherming tegen Diefstal en Misbruik * **HTTPS everywhere:** Gebruik TLS 1.3 voor alle communicatie, zonder uitzondering. Dit beschermt tegen eavesdropping (afluisteren). * **JWT Signing:** Onderteken uw JWTs met een sterk algoritme (zoals **RS256**). Gebruik een private key op de server en een public key voor verificatie. Dit voorkomt manipulatie. * **Vernieuwingstoken Hashing:** Sla vernieuwingstokens **nooit in plaintext** op in uw database. Hash en salt ze met een sterke hashingfunctie (zoals bcrypt) net als wachtwoorden. Dit beperkt de schade bij een databaselek. * **CORS strikt configureren:** Configureer Cross-Origin Resource Sharing (CORS) strikt voor uw API. Sta alleen requests toe vanaf uw gedocumenteerde domeinen (uw SPA domein). Dit beperkt CSRF-aanvallen verder. * **Rate Limiting:** Implementeer rate limiting op de login- en refresh-endpoints. Dit voorkomt brute force-aanvallen op tokens. * **Device Fingerprinting (Optioneel maar aanbevolen):** Koppel vernieuwingstokens aan een device fingerprint (bijv. hash van User-Agent, IP subnet). Bij vernieuwing wordt deze vergeleken. Een mismatch kan een alarm triggeren en de intrekking van alle tokens voor die gebruiker. --- ### Samenvatting van de Flow 1. **Inloggen:** Gebruiker logt in -> server valideert credentials -> genereert JWT (access token, 5 min) en refresh token -> slaat *hash* van refresh token op in DB -> set JWT in HTTP-only cookie -> stuurt refresh token in response body -> SPA houdt refresh token tijdelijk in memory. 2. **API Aanroep:** SPA doet API aanroep -> JWT cookie wordt automatisch meegestuurd -> API verifieert JWT handtekening en expiratie. 3. **Vernieuwen:** JWT is expired -> API retourneert 401 -> SPA stuurt refresh token naar `/refresh` endpoint -> server verifieert refresh token hash -> **roteert tokens** (verwijdert oude, maakt nieuwe) -> set nieuw JWT cookie -> retourneert nieuw refresh token. 4. **Uitloggen:** SPA roept `/logout` aan -> server verwijdert de hash van het actieve refresh token uit de database -> maakt client-side cookies ongeldig. Dit ontwerp biedt een sterke balans tussen veiligheid, gebruikerservaring en naleving van de GDPR.