Natuurlijk, hier is een gedetailleerd log- en auditbeleid dat past bij uw organisatie in de financiële sector, gericht op risicobeheer en compliance met GDPR en ISO 27001: --- **Log- en Auditbeleid voor [Naam Organisatie]** **1. Inleiding** Dit beleid beschrijft de richtlijnen voor het vastleggen, beheren en controleren van loggegevens en auditactiviteiten binnen [Naam Organisatie]. Het doel is het ondersteunen van risicobeheer, naleving van regelgeving (GDPR, ISO 27001) en het waarborgen van de integriteit en vertrouwelijkheid van onze IT-omgeving. **2. Doelstellingen** - Het detecteren en onderzoeken van beveiligingsincidenten en ongeautoriseerde activiteiten. - Het waarborgen van gegevensintegriteit en -beschikbaarheid. - Het voldoen aan wettelijke en normatieve eisen (GDPR, ISO 27001). - Het faciliteren van audits en compliance-controles. **3. Scope** Dit beleid is van toepassing op alle systemen, applicaties, netwerken en gebruikers die binnen [Organisatienaam] worden beheerd of gebruikt. **4. Loggegevens** a. **Soorten logs:** - Toegangslogs (inlogpogingen, sessies) - Systeem- en applicatielogs - Netwerkverkeer logs - Fout- en foutmeldingen - Beheer- en wijzigingslogs b. **Verzameling en beheer:** - Loggegevens worden automatisch verzameld en opgeslagen. - Logs worden vastgelegd in een beveiligde en centraal beheerde logserver. - Logs worden bewaard voor minimaal 1 jaar, of langer indien wettelijk vereist. c. **Gevoelige gegevens:** - Persoonsgegevens worden in logs beperkt en geanonimiseerd waar mogelijk. - Loggegevens worden beschermd conform GDPR (bijvoorbeeld door encryptie en toegangscontrole). **5. Toegangs- en beveiligingsmaatregelen** - Alleen geautoriseerd personeel heeft toegang tot loggegevens. - Toegang wordt gecontroleerd via rolgebaseerde toegangscontrole (RBAC). - Logbestanden worden beschermd tegen ongeautoriseerde wijziging of verwijdering. **6. Monitoring en detectie** - Automatische monitoringtools worden ingezet om verdachte activiteiten te detecteren. - Incidenten worden geregistreerd en geëscaleerd volgens het incidentenbeheersproces. **7. Auditactiviteiten** a. **Auditplanning:** - Periodieke audits (minimaal jaarlijks) van logbeheer en beveiligingsmaatregelen. - Ad-hoc audits naar aanleiding van incidenten of verdachte activiteiten. b. **Audituitvoering:** - Audits worden uitgevoerd door interne of externe auditors. - Rapportages worden opgesteld met bevindingen en aanbevelingen. c. **Follow-up:** - Correctieve acties worden geïmplementeerd en gedocumenteerd. - Verbetermaatregelen worden geëvalueerd en geverifieerd. **8. Naleving en rapportage** - Alle medewerkers worden geïnformeerd over dit beleid. - Naleving wordt periodiek gecontroleerd. - Rapportages worden gedeeld met relevante stakeholders en compliance-afdelingen. **9. Compliance en regelgeving** - Log- en auditprocessen voldoen aan GDPR (bijvoorbeeld rechten op inzage, rectificatie, verwijdering). - Procedures conform ISO 27001 Annex A.12 (Logbeheer en monitoring). **10. Bijlagen** - Procedures voor logretentie en -verwijdering. - Richtlijnen voor incidentenbeheer. - Contactgegevens voor compliance en security teams. --- Heeft u nog specifieke wensen of aanvullende informatie die in het beleid moet worden opgenomen?

Zeker, hierbij een gedetailleerd kader voor een log- en auditbeleid, opgesteld op basis van uw organisatiecontext en vereisten. --- ### **Log- en Auditbeleid voor [Naam Organisatie]** **Beleidsnummer:** IT-SEC-POL-002 **Versie:** 1.0 **Datum van inwerkingtreding:** [Datum] **Eigenaar beleid:** Hoofd Information Security / CISO #### 1. Inleiding en Doelstelling Dit beleid definieert de kaders voor het vastleggen, beheren, controleren en bewaren van logbestanden binnen [Naam Organisatie]. Als middelgroot IT-bedrijf in de financiële sector is een robuust log- en auditmechanisme essentieel voor: 1. **Risicobeheer:** Het proactief identificeren, onderzoeken en mitigeren van beveiligingsincidenten en operationele storingen. 2. **Compliance:** Het voldoen aan de wettelijke verplichtingen uit de **Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR)** en de beveiligingseisen van de **ISO 27001**-norm. 3. **Verantwoording:** Het kunnen aantonen van wie, wat, wanneer en waarom heeft gedaan met betrekking tot (persoons)gegevens en kritieke systemen. 4. **Forensisch Onderzoek:** Het faciliteren van effectief onderzoek na een beveiligingsincident. #### 2. Toepassingsgebied Dit beleid is van toepassing op: * Alle IT-systemen, -applicaties, -netwerken en -databases die (persoons)gegevens verwerken, bewaren of verzenden. * Alle medewerkers, contractors en externe partijen met toegang tot de systemen en data van [Naam Organisatie]. * Alle fysieke en cloud-omgevingen die eigendom zijn van of worden beheerd door het bedrijf. #### 3. Belangrijkste Compliance Vereisten (GDPR & ISO 27001) * **GDPR (AVG): Artikel 5, 24, 25, 30, 32 & 33** * **Verantwoordingsplicht:** Logging is een cruciaal instrument om aan te tonen dat passende technische en organisatorische maatregelen zijn genomen. * **Beveiliging van gegevens:** Logs helpen bij het monitoren van toegang tot persoonsgegevens en het detecteren van inbreuken. * **Register van verwerkingsactiviteiten:** Logs kunnen dienen als ondersteunend bewijs voor de activiteiten in het register. * **Meldplicht datalekken:** Logs zijn essentieel om een datalek te kunnen identificeren, onderzoeken en erover te rapporteren (binnen 72 uur). * **ISO 27001:2022: Annex A Controls** * **A.8.15 Logging:** Richtlijnen voor wat er gelogd moet worden. * **A.8.16 Monitoring:** Richtlijnen voor het actief monitoren van de logs. * **A.5.26 Beheer van logbestanden:** Beveiliging en retentie van loggegevens. * **A.7.4 Toegangsrechtenbeheer:** Logging van toegangspogingen en rechtenwijzigingen. #### 4. Verplichte Logging Categorieën (Wat te loggen?) Alle onderstaande gebeurden moeten een **tijdstempel, gebruikers-ID, bron- en doel-IP/object** bevatten. | Categorie | Voorbeelden van Gebeurtenissen (Niet uitputtend) | | :--- | :--- | | **Toegangscontrole** | • Geslaagde en mislukte aanmeldpogingen (incl. multi-factor authenticatie)<br>• Wijzigingen in toegangsrechten en groeplidmaatschappen<br>• Gebruik van bevoegdheden (bv. sudo, Administrator)<br>• Toegang tot, wijziging of verwijdering van gevoelige bestanden/databases | | **Wijzigingsbeheer** | • Wijzigingen in systeemconfiguratie (firewalls, netwerkapparatuur)<br>• Installatie/verwijdering van software<br>• Wijzigingen in applicatiecode (koppeling met versiebeheer) | | **Systeem & Applicatie** | • Opstarten/afsluiten van kritieke services<br>• Foutmeldingen en waarschuwingen<br>• Gebruik van cryptografische sleutels | | **Netwerk** | • Geblokkeerde inkomende/uitgaande verbindingen (firewall denies)<br>• Ongebruikelijke netwerkverkeerspatronen (bv. DDoS, exfiltratie)<br>• Wijzigingen in netwerkinfrastructuur | | **AVG-specifieke Events** | • Toegang tot, export van, of verwijdering van persoonsgegevens<br>• Wijzigingen in privacy-instellingen of toestemming<br>• Gebeurtenissen binnen de Data Loss Prevention (DLP) tool | #### 5. Logbeheer Principes * **Centralisatie:** Logs worden verzameld en opgeslagen in een gecentraliseerd **SIEM (Security Information and Event Management)** systeem (bv. Splunk, Elastic Stack, Azure Sentinel). Dit voorkomt logverlies bij compromittering van een individueel systeem. * **Beveiliging:** Loggegevens zijn kritiek en moeten worden beschermd: * **Integriteit:** Logbestanden zijn **write-once, read-many (WORM)** of worden beveiligd tegen wijzigingen (bv. hashing, digitale handtekeningen). * **Vertrouwelijkheid:** Toegang tot het logbeheersysteem is strikt gebaseerd op **need-to-know** en wordt zelf gelogd. Logs worden versleuteld in transit en at rest. * **Beschikbaarheid:** Het logbeheersysteem is hoog beschikbaar en gescheiden van de productie-omgeving. * **Retentie:** Logs worden bewaard voor een **minimum van 12 maanden** voor algemene monitoring. Logs die relevant zijn voor incidenten of specifieke compliance-eisen (zoals financiële regelgeving) worden langer bewaard, conform een vastgesteld retentieschema. Dit schema wordt jaarlijks geëvalueerd. * **Tijdsynchronisatie:** Alle systemen zijn gesynchroniseerd met een centrale tijdserver (NTP) om een consistente tijdlijn te garanderen voor forensisch onderzoek. #### 6. Audit & Monitoring Processen * **Proactieve Monitoring:** Het SIEM-systeem genereert **automatische alerts** voor verdachte patronen (bv. meerdere mislukte inlogpogingen, toegang buiten kantooruren, grote data-transfers). * **Periodieke Reviews:** * **Dagelijks:** Beoordeling van hoog-prioriteit alerts door het Security Operations Center (SOC) of toegewezen personeel. * **Wekelijks/Maandelijks:** Uitgebreidere reviews van toegangslogboeken (bv. privileged user activiteit) en trendanalyses. * **Rapportage:** Maandelijkse rapportage aan het management over de status van de beveiliging, aantal incidenten, en effectiviteit van controls. Jaarlijkse rapportage voor compliance-doeleinden (AVG, ISO 27001). * **Onafhankelijke Audit:** Minimaal **eenmaal per jaar** wordt een interne of externe audit uitgevoerd om de effectiviteit van het log- en auditbeleid te toetsen tegen de gestelde eisen (ISO 27001 audit). #### 7. Rollen en Verantwoordelijkheden | Rol | Verantwoordelijkheid | | :--- | :--- | | **CISO / Hoofd Security** | Eindverantwoordelijke voor dit beleid. Ziet toe op implementatie en compliance. | | **IT Operations Team** | Implementeert logging op systemen, zorgt voor beschikbaarheid en back-up van logdata. | | **Security Analysts** | Monitoren logs, onderzoeken alerts en incidenten. Doen aanbevelingen voor verbetering. | | **Data Protection Officer (DPO)** | Reviewt logs in het kader van AVG-onderzoeken en Privacy Impact Assessments (PIAs). | | **Alle Gebruikers** | Zijn zich bewust van het feit dat hun handelingen worden gelogd voor security-doeleinden. | #### 8. Implementatieplan (High-Level) 1. **Fase 1: Inventarisatie & Scope** (2 weken): Identificeer alle systemen die persoonsgegevens verwerken en kritieke infrastructuren. 2. **Fase 2: Technisch Ontwerp** (3 weken): Selecteer en configureer een SIEM-oplossing. Definieer gedetailleerde logbronnen en alert-regels. 3. **Fase 3: Implementatie & Configuratie** (4 weken): Rollout van logging agents en configuratie van alle systemen. Test de logstroom en alerts. 4. **Fase 4 Training & Procedures** (2 weken): Train security- en operationeel personeel in het gebruik van het SIEM. Documenteer response-procedures voor alerts. 5. **Fase : Review & Optimalisatie** (Doorlopend): Evalueer maandelijks de effectiviteit en pas logregels en alerts aan op nieuwe dreigingen. --- **Disclaimer:** Dit document dient als een robuust kader. De uiteindelijke implementatie dient te worden uitgewerkt in samenwerking met uw technische teams, juridische adviseur en/of Data Protection Officer (DPO) om zeker te zijn van een juiste afstemming op uw specifieke IT-landschap.