Natuurlijk! Hier is een overzicht voor het ontwerpen van een Zero Trust Architectuur gericht op endpoint security voor jouw organisatie in de gezondheidszorg: **Principes van Zero Trust voor Endpoint Security:** 1. **Vertrouw niemand, verifieer alles:** Ga ervan uit dat geen enkele gebruiker of apparaat automatisch betrouwbaar is, zelfs binnen het netwerk. 2. **Minimale toegangsrechten:** Gebruikers en apparaten krijgen alleen de toegang die strikt noodzakelijk is voor hun taken. 3. **Least privilege:** Beperk de acties en toegang tot het minimum dat nodig is. 4. **Continu verificatie:** Controleer voortdurend de identiteit en status van gebruikers en apparaten. 5. **Segmentatie:** Deel het netwerk op in kleinere segmenten om de verspreiding van malware of ransomware te beperken. 6. **Don’t trust, verify:** Elke toegang wordt geïdentificeerd, geverifieerd en gevalideerd voordat toegang wordt verleend. **Technologieën en implementaties voor jouw scenario:** 1. **Identiteits- en toegangsbeheer (IAM):** - Implementatie van sterke Multi-Factor Authenticatie (MFA) voor alle toegangspunten. - Gebruik van Single Sign-On (SSO) en Role-Based Access Control (RBAC) om toegang te beheren. 2. **Endpoint Detection and Response (EDR):** - Vervang of breid je antivirus uit met geavanceerde EDR-technologieën die realtime monitoring, gedragsanalyse en threat hunting bieden. - Voorbeelden: CrowdStrike Falcon, Microsoft Defender for Endpoint. 3. **Geavanceerde firewall en netwerksegmentatie:** - Gebruik van Next-Generation Firewalls (NGFW) die applicatie- en gebruikersverkeer inspecteren. - Segmentatie van het netwerk om kritieke systemen te isoleren. 4. **Zero Trust Network Access (ZTNA):** - Implementatie van zero trust VPN's en toegangscontroles die elke aanvraag verifiëren voordat toegang wordt verleend. - Bijvoorbeeld: Zscaler, Cisco Zero Trust. 5. **Device en compliance management:** - Regelmatige beoordeling van apparaatstatus, zoals patchniveau, encryptie en antivirusstatus. - Gebruik van Mobile Device Management (MDM) of Endpoint Management oplossingen. 6. **Encryptie en data beveiliging:** - Versleuteling van gegevens, zowel in rust als tijdens verzending. - Data Loss Prevention (DLP) tools om gevoelige patiëntgegevens te beschermen. 7. **Security Awareness en training:** - Regelmatige training van medewerkers over phishing en malware-gevoelige praktijken. 8. **Automatisering en incident response:** - Integratie van SIEM (Security Information and Event Management) en SOAR (Security Orchestration, Automation and Response) voor snelle detectie en reactie. **Specifieke aandachtspunten voor malware en ransomware:** - Regelmatige back-ups en getest herstelprocedures. - E-mail filtering en sandboxing om phishing-aanvallen te voorkomen. - Beperk de uitvoering van scripts en macro's op endpoints. Door al deze principes en technologieën te combineren, creëer je een robuuste Zero Trust omgeving voor je endpoints, waarmee je de toegang streng controleert en risico's minimaliseert. Het is belangrijk om dit continu te evalueren en aan te passen aan nieuwe bedreigingen en technologische ontwikkelingen.

Absoluut. Hierbij een gedetailleerd overzicht voor het ontwerpen van een Zero Trust Architectuur (ZTA) voor endpoint security, specifiek afgestemd op een kleine organisatie in de gezondheidszorg. ### Kernprincipe van Zero Trust voor Endpoints: **"Vertrouw nooit, verifieer altijd."** Elk apparaat (endpoint) is inherent onveilig tot het tegendeel bewezen is, ongeacht of het zich binnen of buiten het netwerk bevindt. Toegang tot resources (data, applicaties, netwerken) wordt nooit enkel verleend op basis van netwerklocatie. --- ### De Te Implementeren Principes voor uw Endpoint Security: 1. **Strikte Identiteitsverificatie voor Elk Apparaat:** * Elk endpoint (laptop, desktop, medisch apparaat) moet een unieke identiteit hebben, net zoals een gebruiker. * Voordat het apparaat ook maar met iets mag communiceren, moet zijn identiteit en gezondheidsstatus geverifieerd worden. 2. **Minstprivilege-toegang (Least Privilege):** * Endpoints krijgen alleen de netwerk- en applicatietoegang die absoluut noodzakelijk is voor hun specifieke functie. * Een administratieve computer krijgt andere rechten dan een computer in een behandelkamer. 3. **Microsegmentatie:** * Breek uw netwerk op in zeer kleine, geïsoleerde zones. Dit is cruciaal om de verspreiding van ransomware tegen te gaan. * Voorbeeld: Plaats alle endpoints met patiëntgegevens in een apart segment. Als één endpoint geïnfecteerd raakt, kan de ransomware zich niet gemakkelijk verspreiden naar de servers of andere segments. 4. **Voortdurende Monitoring en Validatie:** * De beveiligingsstatus van een endpoint wordt niet één keer gecontroleerd, maar continu. * Gedrag dat afwijkt van de norm (bijv. een proces dat veel bestanden versleutelt) leidt direct tot ingrijpen, zoals het isoleren van het apparaat. 5. **Uitgebreide Zichtbaarheid en Logging:** * Je moet altijd kunnen zien: Welke endpoints zijn er? Wat doen ze? Met wie communiceren ze? Zijn ze compliant? * Alle activiteiten worden gelogd voor analyse en forensisch onderzoek na een incident. --- ### Aanbevolen Technologieën en Implementatiestappen: Gezien uw huidige setup (antivirus, firewall) en sector, is dit een gefaseerde aanpak: #### Fase 1: Fundament Versterken (Makkelijk te implementeren) 1. **Endpoint Detection and Response (EDR) vervangt/suppleert Antivirus:** * **Waarom:** Traditionele antivirus is reactief (kent alleen bekende threats). EDR is proactief: het monitort endpointgedrag, detecteert afwijkingen (zoals ransomware-gedrag) en biedt mogelijkheden om te reageren en te herstellen. * **Implementatie:** Kies een EDR-leverancier (bijv. CrowdStrike, SentinelOne, Microsoft Defender for Endpoint). Installeer de agent op alle endpoints. 2. **Multi-Factor Authenticatie (MFA) voor ALLE toegang:** * **Waarom:** De #1 manier om gestolen inloggegevens onschadelijk te maken. Zelfs als malware een wachtwoord steelt, is dat niet genoeg voor toegang. * **Implementatie:** Forceer MFA voor toegang tot email, EHR-systemen (Elektronisch Patiënten Dossier), netwerk en beheertools. 3. **Gecentraliseerd Patchbeheer:** * **Waarom:** Kwetsbaarheden in OS en software zijn de primaire ingang voor malware en ransomware. * **Implementatie:** Gebruik tools zoals WSUS (Windows) of een professionele patchmanagementtool om updates consistent en snel uit te rollen naar alle endpoints. #### Fase 2: Zero Trust Principes Implementeren (Geavanceerder) 4. **Identity and Access Management (IAM) / Device Management:** * **Waarom:** Om principe 1 en 2 af te dwingen. Je moet weten welk device van wie is en wat zijn status is. * **Implementatie:** * Gebruik Microsoft Intune (of een vergelijkbare MDM/UEM tool) om al uw devices te beheren. * Stel **Compliance-beleid** in: Een device mag alleen toegang krijgen als het voldoet aan eisen (bijv. encryptie aan, OS up-to-date, EDR-agent actief). 5. **Zero Trust Network Access (ZTNA) / Microsegmentatie:** * **Waarom:** Vervang het verouderde "vertrouw het interne netwerk"-model. ZTNA geeft *per applicatie* toegang, niet tot het hele netwerk. * **Implementatie:** * **Optie A (Eenvoudiger):** Gebruik een cloud-based ZTNA-aanbieder (bijv. Zscaler, Cloudflare Zero Trust). Deze fungeert als een "poortwachter" tussen uw endpoints en uw applicaties (on-premise of cloud). * **Optie B (Uitgebreider):** Implementeer microsegmentatie op uw eigen firewall (veel next-gen firewalls hebben deze functionaliteit) om het interne netwerk op te knippen. 6. **Data Classificatie en -encryptie:** * **Waarom:** Bij een inbrech is de data nutteloos voor de aanvaller als deze versleuteld is. In de zorg is dit vaak een wettelijke vereiste. * **Implementatie:** Gebruik BitLocker (Windows) of FileVault (Mac) voor volledige schijfversleuteling op alle laptops en mobiele devices. --- ### Specifieke Afweging voor de Gezondheidszorg: * **Medische Apparatuur:** Veel medische devices (MRI, bewakingsapparatuur) draaien op verouderde besturingssystemen die niet gepatcht kunnen worden. Isoleer deze apparaten in een strikt **afgeschermd netwerksegment** waar geen internettoegang mogelijk is. Toegang tot deze devices verlenen via een beveiligde jump-server waar strikte MFA en logging op staat. ### Samenvatting van uw Nieuwe Architectuur: 1. Een medewerker logt in op zijn laptop (MFA vereist). 2. De EDR-agent en Intune controleren continu de gezondheid van de laptop. 3. De medewerker wil bij het EHR-systeem. 4. De ZTNA-poortwachter (bijv. Zscaler) controleert eerst: Is de gebruiker wie hij zegt te zijn? (MFA) En is zijn device compliant? (Encryptie aan, patches up-to-date, EDR actief)? 5. Alleen als alles klopt, krijgt de gebruiker toegang tot de specifieke EHR-applicatie, en tot niets anders in het netwerk. 6. Tijdens de sessie monitort de EDR het gedrag van de laptop op verdachte activiteiten. Begin met Fase 1 (EDR, MFA, Patching). Dit levert direct het meeste beveiligingsrendement op tegen een relatief lage inspanning. Vanuit daar bouwt u verder naar een volledig Zero Trust-model.