Natuurlijk! Hier is een strategie voor een beveiligingsgerichte Clean Architecture voor jouw softwareproject, gericht op <beschrijf het type applicatie of systeem>: 1. **Scheiding van beveiligingslagen:** - **Presentatielaag (UI):** Bevat alleen gebruikersinteractie en basisvalidatie. Beperk deze laag tot authenticatie-instellingen en eenvoudige inputcontrole. - **Applicatielaag (Use Cases):** Behandelt de bedrijfslogica en controleert toegangsrechten. Implementeer hier beveiligingschecks op basis van gebruikersrollen en permissies. - **Domeinlaag:** Bevat kernlogica zonder afhankelijkheid van externe beveiligingsmechanismen. Zorg dat deze laag niet direct afhankelijk is van beveiligingsdetails. - **Infrastructuurlaag:** Verzorgt de integratie met externe systemen (authenticatieproviders, databases). Beveilig deze communicatie en zorg dat beveiligingsgegevens (bijvoorbeeld tokens) op een veilige manier worden opgeslagen en verwerkt. 2. **Beheer van toegangsrechten tussen componenten:** - Gebruik **Role-Based Access Control (RBAC)** of **Attribute-Based Access Control (ABAC)** om toegangsrechten te definiëren en te controleren. - Implementeer beveiligingsinterfaces (bijvoorbeeld `IAccessControl`) binnen de applicatielaag die afhankelijkheden met infrastructuur implementaties hebben, zodat je logica losstaat van concrete beveiligingsmechanismen. - Zorg voor centrale authenticatie- en autorisatiecomponenten die als gatekeepers fungeren, en pas deze toe in de use cases. 3. **Toepassen van Clean Architecture principes voor robuuste beveiliging:** - **Afhankelijkheidsrichting:** Zorg dat afhankelijkheden altijd naar binnen gericht zijn. Beveiligingslogica en policies worden in de kern van de applicatie geïmplementeerd en niet door externe lagen. - **Interfaces en abstraheringen:** Definieer beveiligingsinterfaces in de kern die door infrastructuur worden geïmplementeerd, zodat beveiligingsmechanismen flexibel en testbaar blijven. - **Validatie en sanitatie:** Plaats inputvalidatie en sanitatie aan de rand van de applicatie, zodat alle inkomende data eerst adequaat wordt gecontroleerd voordat het de kernlogica bereikt. - **Logging en monitoring:** Implementeer beveiligingslogs en monitoringsmechanismen in de infrastructuurlaag, en zorg dat deze niet de kernlogica belasten. 4. **Aanvullende aanbevelingen:** - **Gebruik van encryptie:** Versleutel gevoelige gegevens zowel in rust als tijdens transmissie, en beheer cryptografische sleutels centraal. - **Veilige configuratie:** Beperk toegang tot configuratiebestanden en gebruik veilige opslag voor wachtwoorden en tokens. - **Automatisering en tests:** Implementeer security testing, zoals vulnerability scans en penetration testing, in je CI/CD pipeline. Door deze principes en structuren te volgen, creëer je een robuuste, onderhoudbare en beveiligingsgerichte Clean Architecture die je systeem beschermt tegen diverse bedreigingen en eenvoudig kan worden aangepast aan nieuwe beveiligingsvereisten.

Zeker, hieronder presenteer ik een beveiligingsgerichte Clean Architecture strategie voor jouw softwareproject. Omdat je het type applicatie of systeem niet hebt gespecificeerd, zal ik een algemeen toepasbaar framework schetsen dat je kunt aanpassen aan jouw specifieke context (bijvoorbeeld een webapplicatie, microservices-architectuur, of mobiele app). ### **Kernprincipes van Beveiligingsgerichte Clean Architecture** 1. **Onafhankelijkheid van frameworks en externe systemen**: Beveiligingslogica mag niet afhankelijk zijn van specifieke bibliotheken (bijvoorbeeld Spring Security of Express.js), maar moet abstract worden gedefinieerd in de domeinlaag. 2. **Scheiding van belangen**: Elke laag heeft een duidelijk afgebakende verantwoordelijkheid voor beveiliging. 3. **Dependency Rule**: Dependencies wijzen altijd naar binnen, naar de domeinlaag toe. De buitenste lagen zijn afhankelijk van de innerlijke lagen, niet andersom. --- ### **Lagenindeling met Beveiligingsfocus** Clean Architecture bestaat uit concentrische cirkels. Van binnen naar buiten: #### **1. Domeinlaag (Entities & Use Cases)** - **Verantwoordelijkheid**: Bevat de kernlogica van de applicatie en fundamentele beveiligingsregels. - **Beveiligingsstrategie**: - **Entities**: Definieer basisbeveiligingsattributen (bijv. `GebruikerRol`, `ToegangsRechten`) als onderdeel van de bedrijfslogica. - **Use Cases**: - Implementeer use case-specifieke autorisatieregels (bijv. "Alleen administrators mogen gebruikers aanmaken"). - Valideer invoer op domeinniveau (bijv. domeinspecifieke wachtwoordsterkte-regels). - **Interfaces** (Abstracties): - Definieer interfaces voor authenticatie (`AuthenticatieService`), autorisatie (`AutorisatieProvider`), en logging (`AuditLogger`). Deze worden geïmplementeerd in de buitenste lagen. #### **2. Applicatielaag (Use Cases & DTO's)** - **Verantwoordelijkheid**: Coördineert de uitvoering van use cases en vertaalt gegevens tussen lagen. - **Beveiligingsstrategie**: - **Toegangscontrole op Use Case-niveau**: Elke use case moet expliciet autorisatie vereisen voordat deze wordt uitgevoerd. - **DTO Validatie**: Gebruik DTO's (Data Transfer Objects) met validatieregels (bijv. via annotaties of validators) om injection-aanvallen te voorkomen. - **Audit Logging**: Log beveiligingsrelevante gebeurtenissen (bijv. "Gebruiker X probeerde toegang te krijgen tot Y"). #### **3. Interface Adapterslaag (Controllers, Gateways, Presenters)** - **Verantwoordelijkheid**: Vertaalt gegevens van de buitenwereld naar het formaat van de applicatielaag en vice versa. - **Beveiligingsstrategie**: - **Controllers**: - Implementeer framework-specifieke authenticatie-middleware (bijv. JWT-verificatie). - Valideer invoer op syntactisch niveau (bijv. met behulp van class-validators). - **Gateways/Repositories**: - Implementeer de eerder gedefinieerde authenticatie- en autorisatie-interfaces. - Zorg voor secure data access (bijv. parameterized queries om SQL-injectie te voorkomen). #### **4. Infrastructuurlaag (Frameworks, Databases, Externe Services)** - **Verantwoordelijkheid**: Implementeert concrete technische details. - **Beveiligingsstrategie**: - **Authenticatie**: Integreer met identity providers (bijv. OAuth 2.0, Active Directory). - **Cryptografie**: Implementeer veilige hashing (bcrypt) en versleuteling (AES) voor gevoelige data. - **Communicatiebeveiliging**: Gebruik HTTPS/TLS voor alle externe communicatie. - **Dependency Scanning**: Houd bibliotheken up-to-date en scan op bekende kwetsbaarheden (bijv. met Snyk of OWASP Dependency-Check). --- ### **Aanbevelingen voor Toegangsrechten tussen Componenten** 1. **Principe van Minimale Privileges**: - Elke laag en component krijgt alleen de rechten die strikt nodig zijn. Bijvoorbeeld: de database-connector heeft alleen lees-/schrijfrechten, niet de mogelijkheid om schema's aan te passen. 2. **Dependency Injection voor Beveiligingsservices**: - Injecteer autorisatie- en authenticatieservices in use cases via interfaces. Dit maakt testing eenvoudiger en voorkomt tight coupling. 3. **Contextuele Autorisatie**: - Gebruik een `GebruikersContext`-object dat door de applicatielaag wordt meegegeven. Dit object bevat de geauthenticeerde gebruiker en diens rechten, zodat use cases context-aware autorisatie kunnen uitvoeren. --- ### **Robuuste en Onderhoudbare Beveiligingsmechanismen** 1. **Centraal Beheer van Beveiligingsregels**: - Houd autorisatieregels (bijv. RBAC - Role-Based Access Control) in de domeinlaag. Wijzigingen hoeven dan maar op één plek te worden doorgevoerd. 2. **Security-as-Code**: - Definieer beveiligingsconfiguraties in code (bijv. via environment variabelen of dedicated configuratieklassen), niet in handmatige serverinstellingen. 3. **Uitgebreide Logging en Monitoring**: - Log alle authenticatiepogingen, autorisatiefouten en data-access events. Integreer met SIEM-systemen (Security Information and Event Management) voor real-time monitoring. 4. **Regelmatige Security Audits**: - Voer periodiek penetratietesten en code reviews uit, met focus op de interfaces tussen lagen. 5. **Error Handling**: - Geef generieke foutmeldingen naar buiten toe (om informatielekken te voorkomen), maar behoud gedetailleerde logs intern. --- ### **Praktische Implementatie Stappen** 1. **Start met de Domeinlaag**: - Definieer `Gebruiker`, `Rol`, en `Machtiging` entities. - Creëer interfaces zoals `IAutorisatieService` met methodes zoals `heeftToegang(gebruikerId, machtiging)`. 2. **Bouw Use Cases**: - Elke use case moet een autorisatiecheck aanroepen voordat de business logica wordt uitgevoerd. 3. **Kies een Authenticatiemethode**: - Implementeer JWT, OAuth, of sessiegebaseerde authenticatie in de infrastructuurlaag. 4. **Secure de Buitenste Lagen**: - Configureer CORS, CSRF-bescherming, en rate limiting in de framework-specifieke laag. 5. **Test Uitgebreid**: - Schrijf unit tests voor use cases met verschillende gebruikersrollen. - Voer integratietesten uit om de volledige stroom van authenticatie naar data access te valideren. Deze aanpak garandeert dat beveiliging een integraal onderdeel is van de architectuur, niet een afterthought. Het maakt het systeem zowel veerkrachtig tegen aanvallen als eenvoudig aan te passen aan nieuwe beveiligingseisen.